5399619852

16 Agnieszka Makarewicz-Marcinkiewicz

wiadomości „obiecujący spełnienie prometejskiego marzenia o złożeniu boskiej potęgi w ręce użytkownika”³⁴.

Zgodnie z koncepcją D. Dennetta, umysł jest wirtualną maszyną funkcjonującą w rzeczywistej maszynie, czyli w mózgu lub w komputerze. Mózg jest układem interakcyjnym, a komputer cyfrowy urządzeniem szeregującym i operującym symbolami, obserwujemy znaczne różnice w sposobie wytwarzania wirtualnego aspektu umysłu³⁵.

Elementy budowy komputerów (hardware) należą do świata materialnego, natomiast zasady, na których zasadza się ich praca - algorytmy, już niezupełnie. Do pełnego funkcjonowania komputerów cyfrowych niezbędne są procesy symboliczne przeprowadzane przez ich układy fizyczne. Powstaje tu poważna wątpliwość: to co dla nas stanowi symbol, dla maszyny może być jedynie kolejnym etapem pracy. Bo czy maszyna jest w stanie odczytywać znaczenie symboli? Na to pytanie nie znajdują odpowiedzi ani technoneurolodzy, ani też technoromantycy. Ci ostatni wiedzą jedno: „komputery mają niejasny status ontologiczny; istnieją na pograniczu umysłu i materii”³⁶.

Po tym krótkim, zdecydowanie niekompletnym przeglądzie badaczy i idei postmcluhanowskich nasuwa się pytanie, czy współczesnym reprezentantom humanizmu technologicznego z taką łatwością przychodziłaby prezentacja swych poglądów i nadziei, gdyby nie technoromantyk, który przedłużył zmysły człowieka.

Mimo iż krytycy Marshalla McLuhana okrzyknęli go „metafizycznym magiem opętanym szaleństwem”, „arcykapłanem popmyśli, który przed ołtarzem historycznego determinizmu odprawia czarną mszę dla dyletantów”³⁷, pozostaje on jednym z najchętniej cytowanych autorów.

Zwolennicy Marshalla McLuhana pozostają pod wrażeniem sposobu uprawiania nauki na pograniczu publicystyki, metody dochodzenia i przekazywania wiedzy, wymagającego, nieścisłego języka. Najczęściej stosowanymi przez autora środkami wyrazu były metafory i analogie, których na próżno szukać w standardowych dyskursach akademickich.

Co więcej, przenośnie, z jakimi spotykamy się w pracach badacza, są autorskie, odbiorca nie miał okazji zetknąć się z nimi wcześniej, fakt ten nie ułatwia zrozumienia treści. Czynione przez McLuhana dygresje, pozorne braki w toku myślenia czy niedbałość powodują niezrozumienie, a nawet frustrację u mniej wprawionych w myśli Mcluhanowskiej odbiorców. Dlatego też zetknąć się można z tak różną, często nieuzasadnioną interpretacja teorii badacza.

Dorobek Marshalla McLuhana postrzegany był niewątpliwie jako awangardowy przez jemu współczesnych. O ile miano metafizycznego, rozpędzonego

³⁴    E. Davis, op. cit., s. 214.

³⁵    D. Dennet, Natura umysłów, CiS, Warszawa 1997.

³⁶    R. Gregory, op. cit., s. 39-40.

³⁷    E. McLuhan, F. Zingrone, op. cit., s. 329.