5399619850

14 Agnieszka Makarewicz-Marcinkiewicz

środki mające służyć realizacji owej jedności, o tyle kwestionowanie samej idei wydaje się być pozbawione uzasadnienia. Tym bardziej bezcelowe jest odwoływanie się do wyznania, wartości bowiem, o których mowa, są uniwersalne i w tym kontekście bezpodstawnie utożsamiane z systemem religijnym.

Zarzucając McLuhanowi stosowanie „zwariowanych sloganów, paradoksów i kalamburów językowych” oraz „groźne naruszenie intelektualnej etykiety”, Miller przyznaje, że ten, z którym spór toczył na 140 stronach, „podjął temat, który od dawna na to zasługiwał”.

„(...) zmusił nas do przyjrzenia się licznym środkom komunikowania, dzięki którym zdobywamy naszą wiedzę o świecie”, a co więcej: „(...) wielu krytyków uświadomiło sobie, że do tej pory nie umieli posługiwać się inteligentnie swoimi przyrodzonymi zmysłami”.

Trudno zrozumieć czym w zamyśle autora miała być ta konstatacja: argumentem przemawiającym za tym, że teorie McLuhana warte są sporu, rodzajem naukowego rozgrzeszenia Marszalla McLuhana, a może pisząc o krytykach uświadomionych przez McLuhana, w jaki sposób korzystać ze swych zmysłów, Miller miał na myśli siebie?

Sam McLuhan doceniał swych oponentów, zdawał sobie bowiem sprawę z faktu, iż tak naprawdę działają na jego korzyść. Potrafił także zrozumieć wrogą postawę intelektualistów wynikającą, jego zdaniem, z obawy przed zmianą środowiska, utratą tożsamości bazującej na słowie pisanym. Zapytany o stosunek do swych przeciwników, McLuhan ze spokojem odpowiedział: „(...) naturalną reakcją jest miotanie się w obronnej furii. Lecz mimo rozlegającego się lamentu rewolucja już się dokonała”²⁸.

Kontynuatorzy myśli Mcluhanowskiej

Poglądy Marshalla McLuhana doczekały się kontynuacji. Kevin Kelly również porównuje prostotę funkcjonowania Internetu do pracy ludzkiego mózgu: „Nasze mózgi korzystają z takiej siły dzięki prostym neuronom, które przekazują informację do naszej świadomości. Internet korzysta z niej łącząc proste komputery osobiste. Komputer przypomina pojedynczy neuron. Kiedy zostanie połączony w sieć neuronową, te komputerowe węzły tworzą wspaniałą inteligencję zwaną World Wide Web”²⁹.

Autor stwierdza, że komórki ludzkiego ciała jako oddzielne byty są proste, w znaczeniu: nieskomplikowane. Natomiast kiedy te proste komórki naszego ciała

²⁸    E. McLuhan, F. Zingrone, op. cit., s. 382.

²⁹    K. Kelly, Nowe reguły nowej gospodarki. Warszawa 2001, s. 4.