5768085889

obrazowo-sytuacyjny - dziecko ujmuje rzeczywistość całościowo i najłatwiej poznaje fakty i zjawiska, które mają układ scalony i tworzą pewne proste sytuacje. Jak zauważa J. Walczyna, „przezwyciężanie podziału pomiędzy treściami przedmiotów nauczania jest ważne nie tylko ze względu na właściwości psychiczne dzieci, ale i z uwagi na obiektywny fakt, iż wiele zagadnień, którymi one się interesują i które powinny poznać oraz zrozumieć «leży» na pograniczu różnych przedmiotów. Dopiero ich scalanie stwarza warunki po temu, by wyjść naprzeciw potrzebom społecznym i osobistym"⁴⁹. Charakter taki, z natury rzeczy, mają treści środowiskowe edukacji na poziomie wczesnoszkołnym.

Swoistą koncepcję nauczania zintegrowanego na poziomie edukacji wczesnoszkolnej zaproponował wybitny pedagog polski R. Więckowski w pracy pt. Elementy systemu nauczania początkowego. Koncepcja ta ma charakter integracji czynnościowej. Stanowi ją system pracy dydaktycznej nauczyciela łączący nauczanie przedmiotowe z całościowym. Jak pisze autor, „w naszych współczesnych koncepcjach nauczania początkowego uznajemy za nadal aktualne niektóre elementy nauczania łącznego. Przede wszystkim nie eliminujemy systemu przedmiotowego w nauczaniu początkowym, jak to miało miejsce w koncepcji K. Linkego, lecz uważamy, że nauczanie łączne i przedmiotowe nie wykluczają się wzajemnie, ale niejako współistnieją ze sobą"⁵⁰. Ryszard Więckowski traktuje integralność edukacyjną jako łączenie i scalanie treści oraz łączenie form aktywności dziecka. W koncepcji tej elementem integrującym, scalającym różne rodzaje aktywności dziecka w procesie edukacji początkowej jest język pojmowany w aspekcie semiotycznym, jako system znaków. Oznacza to, że dzieci w ramach różnych rodzajów aktywności poznają różne języki jako systemy znaków, umożliwiające im poznanie rzeczywistości, a także wyrażanie efektów tego poznania za pomocą określonych i swoistych języków: języka mówionego, języka symboli matematycznych, technik plastycznych, języka motoryki, języka akustyki itp. (również języka przyrodniczego).

Najwszechstronniejszą koncepcję integracji w zakresie nauczania początkowego zawiera propozycja t. Muszyńskiej. Autorka łączy integrację dydaktyczną z wychowawczą. Preferuje zasadę wielostronności edukacji uczniów (poznawczej, emocjonalno-motywacyjnej i działaniowej). Wiązanie tych trzech aspektów edukacji ułatwi, zdaniem autorki, kształtowanie u dzieci wyższych czynności psychicznych, wyżej zorganizowanych form

⁴⁹    J. Walczyna, Integracja nauczania początkowego, Ossolineum, Wrocław 1968, s. 163.

⁵⁰    R. Więckowski, Elementy systemu nauczania początkowego, cz. 1, s. 87.

44