- w odniesieniu do treści społecznych (pole C) dotyczy: umiejętności rozpoznawania cech i różnic w wyglądzie typowych obiektów architektonicznych miasta i wsi, znajomości typowych instytucji i zakładów pracy występujących w najbliższej okolicy, umiejętności praktycznego zachowania się w wybranej instytucji, umiejętności prawidłowych kontaktów w określonych sytuacjach społecznych i personalnych, umiejętności posłużenia się określonym urządzeniem technicznym, znajomości typowych zawodów ludzi najbliższej okolicy, znajomości podstawowych wytworów pracy ludzi najbliższej okolicy, rozumienia wartości gospodarczej i kulturowej pracy, poczucia szacunku dla pracy ludzi, znajomości charakterystycznych dla okolicy zwyczajów i folkloru, umiejętności praktycznego udziału w tym zakresie (np. taniec, piosenki, obrzędy ludowe), identyfikacji emocjonalnej z folklorem, własną miejscowością i najbliższą okolicą,
- w odniesieniu do treści ochrony środowiska (pole D) dotyczy: umiejętności rozpoznania roślin i zwierząt najbliższej okolicy będących pod ochroną, umiejętności właściwego zachowania się w miejscach objętych ochroną przyrodniczą (np. w parku narodowym).
Integracja w obrębie poszczególnych elementów treści wskazuje na związki przyrody ożywionej i nieożywionej występujące w ramach funkcjonowania środowiska najbliższej okolicy oraz na związki przyrody z działalnością człowieka itp.
W ramach oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych pełny zakres celów osiąganych w toku poznawania środowiska najbliższej okolicy wyrażać się winien w umiejętności poznawania środowiska najbliższej okolicy (głównie poprzez obserwację), rozumienia zasad funkcjonowania środowiska i roli człowieka (relacji zachodzących między elementami przyrody i przyrodą a człowiekiem, np. uczeń winien rozumieć związek między czynnikami fizycznymi środowiska, cechami świata roślin i zwierząt oraz zmianami w nich zachodzącymi pod wpływem elementów przyrody nieożywionej, a także rozumieć wpływ przyrody na wygląd i cechy form stworzonych przez człowieka, np. charakterystyczne budownictwo miejskie, zajęcia ludności a cechy środowiska itp.) oraz w zdobyciu umiejętności właściwego zachowania się w konkretnych sytuacjach społecznych czy przyrodniczych (np. w zakładzie pracy, w autobusie, w parku narodowym itp.).
Edukacja środowiskowa na poziomie klas początkowych spełnia także wymóg integracji międzyprzedmiotowej. Treści przedmiotu stanowią komponent merytoryczny (materiał rzeczowy) niezbędny do kształcenia umiejętności formalnych ucznia (językowych, matematycznych, technicznych itp.) oraz postaw i zachowań normatywnych. Uwagi te potwierdza koncep-
54