5768085919

obserwacja czegoś niezwykłego, ciekawe doświadczenie, absorbująca lektura opisu niecodziennego zjawiska itp.) prowadzące do rozbudzania zaciekawienia, zainteresowania poznawanymi obiektami i zjawiskami, chęć podejmowania prób ich głębszego poznania. Etap przednaukowego poznania, realizowany poprzez doświadczanie emocjonalne kontaktów ze środowiskiem powinno być pierwszym, a zarazem stałym etapem poznawania rzeczywistości przez dziecko. Etap poznania emocjonalnego winien poprzedzać i towarzyszyć etapowi poznania racjonalnego. Jak pisze psycholog amerykański Daniel Goleman w rozprawie pt. Inteligencja emocjonalna, „istnieją dwa systemy poznania ludzkiego - system racjonalny związany z operacjami myślowymi oraz system emocjonalny, odnoszący się do uczuć wywoływanych emocjami i związanych z nimi myśli, stanów psychicznych i biologicznych, a także zakresu skłonności i działania. Dwa umysły i to bynajmniej nie w sensie metaforycznym. Jeden z nich myśli, drugi czuje. Te dwa zasadniczo odmienne sposoby poznawania i «rozu-mowania» splatają się ze sobą, tworząc nasze życie psychiczne. Jeden z nich, umysł racjonalny, jest sposobem czy też ośrodkiem rozumowania bardziej świadomym, rozważnym, zdolnym do zadumy i refleksji, z jego działania zdajemy sobie sprawę. Ale równolegle do niego istnieje inny system poznawania - impulsywny i potężny, nawet jeśli czasami działający nielogicznie, umysł emocjonalny. Zazwyczaj między umysłem emocjonalnym a umysłem racjonalnym panuje równowaga, emocje dostarczają informacji umysłowi racjonalnemu, wspomagając go tym samym w jego działaniach, umysł racjonalny natomiast analizuje i niekiedy odrzuca dane umysłu emocjonalnego. W większości sytuacji oba umysły są świetnie skoordynowane: uczucia są ważne dla myśli, a myśli dla uczuć"²⁵. W wieku dziecięcym dominuje umysł emocjonalny. Mechanizm działania umysłu emocjonalnego przypomina proces twórczości oparty na bazie rzeczywistości realnej. Mózg emocjonalny kieruje się logiką asocjacyjną. Bierze elementy symbolizujące rzeczywistość lub wspomnienia o niej za nią samą. Pamięć emocjonalna i niektóre relacje podmiotu z rzeczywistością mogą kształtować się bez udziału świadomości i rozumu. Walory środowiska pozwalają w pełni na rozwijanie myślenia emocjonalnego dzieci. Jak twierdzi E. Nęcka²⁶, emocje nie biorą bezpośredniego udziału w przyswajaniu informacji, niemniej ułatwiają je, pełnią rolę zasilania informacyjnego (koncentracja uwagi i poczucie świadomości) i energetycznego, wyzwalającego

²⁵    D. Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997, s. 31.

²⁶    E. Nęcka, Proces twórczy i jego ograniczenia, Oficyna Wydawnicza „Impuls", Kra ków 1999.

77