5895614120

204 ARTYKUŁY

danych. Wiele miejsca poświęca się rozwiązaniom organizacyjnym i prawnym, takim jak: ochrona praw autorskich, zabezpieczenie interesów wydawców, skutki ekonomiczne i zmiany socjologiczne spowodowane wprowadzaniem nowych technologii.

Założeniem programu było wciągnięcie do współpracy międzynarodowej społeczności naukowców, twórców, bibliotekarzy, wydawców i informatyków. Efektem wspólnych wysiłków miało być stworzenie Światowej Biblioteki Cyfrowej (World Digital Library).

W ramach programu opracowano strategię tworzenia bibliotek cyfrowych, przewidującą trzy kolejne etapy:

—    automatyzację bibliotek w sieci lokalnej (uniwersyteckiej),

—    zbudowanie narodowej i globalnej biblioteki cyfrowej z odpowiednią infrastrukturą, łączącą istniejące i nowopowstające w sieci biblioteki,

—    integrację bibliotek, muzeów, odbiorców lokalnych i globalnych baz danych.

Biblioteki sukcesywnie zwiększając fundusze na cele komputeryzacji i usług elektronicznych, takich jak dyski CD-ROM czy publicznie dostępne katalogi Online, bazy danych dostępne w sieci, zaczęły współtworzyć światowy system wymiany informacji.

Na rynku europejskim pierwszy praktyczny krok w kierunku tworzenia bibliotek cyfrowych podjęła firma wydawnicza Elsevier Science z Holandii, realizując projekt CAPCAS (Computer Aided Production for Current Awareness Services)⁵, którego celem było przygotowanie bazy danych. Baza ta zawierała początkowo tylko dane bibliograficzne w ponad 400 tytułach czasopism wydawanych przez firmę Elsevier Science. Dane te uzupełniano stopniowo o słowa kluczowe, abstrakty i adresy autorów. Obecnie baza obejmuje już ponad 200 tytułów czasopism, dostępnych w sieci Internet Następnym krokiem była zawarta w 1993 r. umowa z Uniwersytetem w Tilburgu (Holandia), na mocy której firma dostarcza odbiorcy elektroniczną wersję pełnych tekstów artykułów z publikowanych przez siebie ok. 100 czasopism w postaci plików do elektronicznego przechowywania i wykorzystywania w lokalnej sieci odbiorcy. Podobną umowę Elsevier Science zawarł z Uniwersytetem w Tokio.

Na czym polega różnica między biblioteką elektroniczną a biblioteką cyfrową? Najogólniej mówiąc, na postaci gromadzonych, przechowywanych i udostępnianych dokumentów oraz na sposobie ich pozyskiwania i udostępniania. Biblioteka elektroniczna gromadzi głównie materiały drukowane, natomiast podstawowe czynności bibliotekarskie przeprowadza się w niej przy pomocy odpowiednich programów komputerowych, począwszy od gromadzenia zbiorów (zamawianie, rejestracja zakupów, rachunkowość), poprzez opracowanie formalne i rzeczowe (tworzenie rekordów bibliograficznych, katalogów komputerowych), udostępnianie (komputerowa rejestracja wypożyczeń, rezerwacja, monitorowanie), na nowych sposobach magazynowania i zabez-

⁵ C. C. P. Kluitcrs: CAPCAS as a route to the digital library. W: Information superhighway. The role of librarians, Information scientists and inlerraediaires. 17lh International Essen Syraposium. 24 Oetober — 27 Oclober 1994. Essen 1995 s. 226-231.