5996832634

85

na przykład w północnych Niemczech. Specyfika zbiorowisk grądowych zaważyła w znacznym stopniu na takim, a nie innym, zasięgu działu.

0    specyfice regionu decyduje też występowanie, i to zwykle pospolite, z wyjątkiem tylko skrajnie wschodnich obszarów działu, zbiorowisk acidofil-nych lasów bukowo-dębowych zespołu Fago-Quercetwn, które poza omawianym działem spotykane są tylko na nielicznych i oderwanych stanowiskach, oraz niżowych lasów bukowych zespołów Melico-Fagetum i Luzulo pilo-sae-Fagetum, odgrywających tu znacznie większa rolę niż w regionach położonych na południe (Wielkopolska, Śląsk), a nie występujących w regionach położonych na wschód (Mazowsze, wschodnie części Pojezierza Mazurskiego).

Specyficznymi zbiorowiskami naturalnymi Działu Pomorskiego, choć spotykanymi nie we wszystkich krainach, są także: acidofilne lasy brzozo-wo-dębowe zespołu Betulo-Quercetum, atlantyckie brzeziny bagienne (Betule-tum pubescentis) oraz atlantyckie wrzosowiska z klasy Oxycocco-Sphagnelea.

Krajobrazy roślinne na najbardziej typowych terytoriach działu (na zachód od Wisły i na północ od linii zasięgu pomorskiej fazy zlodowacenia bałtyckiego) reprezentują przede wszystkim: krajobraz pomorskich buczyn, krajobraz pomorskich buczyn i acidofilnych dąbrów oraz krajobraz acidofilnych dąbrów pomorskich. W różnych regionach, ale głównie na południowych skrajach działu, duże obszary zajmuje krajobraz borów i borów mieszanych na równinach sandrowych. Na wschodnich kresach działu szczególnie częste są krajobrazy: grądowy oraz grądów i niżowych buczyn.

Jednostka regionalna, określona w podziale niniejszym jako Dział Pomorski, znajduje mniej lub bardziej ścisłe odzwierciedlenie w innych podziałach regionalych, opartych na podstawach przyrodniczych. Przy porównywaniu prezentowanego podziału z podziałem geobotanicznym opracowanym przez W. Szafera (1972) można stwierdzić, że Dział Pomorski odpowiada w ogólnym zarysie poddziałowi „Pas Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich”

1    jest z nim identyczny w części zachodniej, natomiast w części środkowej i wschodniej obejmuje mniejsze terytorium, bez części Pojezierza Krajeńskiego, Wysoczyzny Świeckiej, Pojezierza Chełmińskiego, Pojezierza Dobrzyńskiego i części Pojezierza Olsztyńskiego.

W zestawieniu z fizycznogeograficznym podziałem opracowanym przez J. Kondrackiego (1978) Dział Pomorski obejmuje całość pod prowincji Po-brzeża Południowobałtyckie (kod 313), część podprowincji Pojezierza Połu-dniowobałtyckie, to jest Pojezierze Zachodniopomorskie (314.4), Pojezierze Wschodniopomorskie (314.5), część Pojezierza Południowopomorskiego (314.6/7 z wyjątkiem mezoregionów 314.69, 314.72, 314.73), część Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego (315.2 z wyjątkiem mezoregionów 315.24 i 315.26), a ponadto objętą zasięgiem państwa część podprowincji Pobrzeża Wschod-niobałtyckie (841) oraz fragmenty mezoregionów: Pojezierze Olsztyńskie (842.81) i Pojezierze Mrągowskie (842.82) z podprowincji Pojezierza Wschod-niobałtyckie.

Warto porównać także przedstawiany podział z przyrodniczo-leśną regionalizacją Polski, opracowaną ostatnio przez T. Tramplera i współpracowników (1990). Dział Pomorski w prezentowanym ujęciu, w ogólnym zarysie, odpowiada Krainie Bałtyckiej regionalizacji leśnej, ale ma zasięg szerszy dzięki włączeniu Borów Tucholskich, doliny Gwdy i przyległych terenów oraz