2011-11-24
Efekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa
PodstawÄ… rachunku ekonomicznego jest zasada racjonalnego
transportowego mogą być określane poprzez następujące
gospodarowania, występująca w dwóch postaciach, są to:
wielkości:
Ekonomika transportu
1. Wielkość przewozów wyrażoną w tonach i 1. Zasada maksymalizacji efektu, przy określonych
tonokilometrach lub też w pasażerach i nakładach
pasażerokilometrach
2. Zasada minimalizacji nakładów, przy osiągnięciu
Rachunek ekonomiczny
określonego efektu.
2. Wartość zrealizowanych usług przewozowych,
spedycyjnych i innych, na podstawie cen umownych lub
taryfowych
Wykład 11
3. Wielkość zysku uzyskiwanego przez przedsiębiorstwo
dr inż. Anna Murawska
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy
W zwiÄ…zku ze stosowaniem zasady racjonalnego
Definicja, podstawy i rodzaje rachunku ekonomicznego w
Na nakłady przedsiębiorstwa transportowego wpływają: gospodarowania występują trzy rodzaje rachunku
transporcie
ekonomicznego:
Rachunek ekonomiczny  zespół metod postępowania 1. Nakłady pracy żywej (wielkość zatrudnienia, suma
zmierzajÄ…cych do podejmowania najtrafniejszych decyzji godzin przepracowanych przez wszystkich
1. Efektywnościowy  nakład jest z góry określony i zadaniem
gospodarczych z punktu widzenia podmiotu pracowników, wysokość wynagrodzeń podstawowych i
rachunku jest maksymalizacja efektu
podejmującego te decyzje dodatków)
2. Nakłady pracy uprzedmiotowionej (wartość środków
trwałych, wartość środków obrotowych, koszty 2. Oszczędnościowy  efekt jest z góry określony, a zadaniem
Celem rachunku ekonomicznego jest :
amortyzacji) jest zminimalizowanie nakładu
1. Podjęcie optymalnej decyzji gospodarczej
3. Wysokość kosztów produkcji
2. Ilościowe określenie efektywności gospodarowania, czyli
4. Wysokość kosztów pozaprodukcyjnych 3. Optymalizacyjny  dostosowanie nakładów i efektów tak, aby
porównanie osiągniętych wyników z ponoszonymi
w danym rachunku osiągnąć optimum, czyli układ, przy
nakładami
którym nie opłaca się zwiększyć nakładu ani oczekiwać
korzystniejszego efektu.
1
2011-11-24
Analiza ekonomiczna działalności bieżącej Rachunek zysków i strat
obejmuje:
1. Rachunek zysków i strat ð rachunek wyników
Rachunek ekonomiczny w skali makroekonomicznej:
ð Przeprowadzany dla caÅ‚ej gospodarki, transportu w caÅ‚oÅ›ci 2. Bilans firmy ð Sprawozdanie finansowe, którego dane
lub gałęzi transportu np. badanie opłacalności wprowadzenia
liczbowe określają wynik finansowy osiągnięty
3. Analizę przepływów finansowych (pieniężnych i
trakcji elektrycznej, budowy kaskady na Wiśle.
przez przedsiębiorstwo
kapitałowych)
Rachunek ekonomiczny w skali mikroekonomicznej
ð Podstawa oceny finansowej dziaÅ‚alnoÅ›ci bieżącej
4. Wskaz
niki ekonomiczne
ð Prowadzony na szczeblu przedsiÄ™biorstwa
przedsiębiorstwa
ð np. wybór trasy przewozu, wybór marki samochodu
ciężarowego
ð Pozwala na okreÅ›lenie zysku lub straty
Analiza ex ante
Analiza ex post
W zależności od sfery, której dotyczy, wyróżnia się wiele
Sfery oddziaływania finansów przedsiębiorstwa:
Schemat rachunku zysków i strat
rodzajów rachunku ekonomicznego, należą tu m.in.:
Rachunek zysków i strat
1. Rachunek opłacalności działalności bieżącej przedsiębiorstwa
I. Poziom Koszty wyprodukowania Przychody ze sprzedaży
-890 +1100
(ocena wyniku finansowego, rentowności sprzedaży)
sprzedaży usług usług
Przychody
2. Rachunek opłacalności inwestycji +210 Zysk (strata)ze sprzedaży)
MajÄ…tek
II. Poziom Pozostałe przychody
3. Rachunek produktywności środków trwałych
y
ródła finansowania Pozostałe koszty operacyjne -50 +40
Koszty
operacyjny operacyjne
majÄ…tku
4. Rachunek wykorzystania czynnika pracy (czyli wskaz
niki
+200 Zysk (strata) z działalności operacyjnej
Zysk Bilans
wydajności pracy)
III. Poziom Koszty finansowe -60 +20 Przychody finansowe
finansowy
5. Analiza struktury kapitałowej (sposobu finansowania
+160 Zysk (strata) z działalności gospodarczej
działalności)
IV. Poziom Straty nadzwyczajne -21 +14 Zyski nadzwyczajne
Gotówka nadzwyczajny
+153 Zysk brutto
6. Rachunek opłacalności zmian organizacyjnych
Podatek dochodowy 19% -29
7. Rachunek lokalizacji działalności gospodarczej
+124 Zysk netto
Wpływy Wydatki
2
2011-11-24
Podstawowe składniki bilansu firmy
Wyróżniamy kilka pozycji wynikowych: Bilans firmy
ð Aktywa trwaÅ‚e (majÄ…tek trwaÅ‚y) jest to część aktywów, które
Aktywa Pasywa
1. Wynik ze sprzedaży. Powstaje wskutek odjęcia od
firma posiada w celu długoterminowego ich użytkowania
właściwych przychodów kosztów ich wytworzenia
Majątek trwały Kapitał własny
ð Aktywa bieżące (majÄ…tek obrotowy) to te zasoby
" Budynki i budowle " Kapitał podstawowy
przedsiębiorstwa, które można szybko zamienić na gotówkę " Środki transportu " Kapitał zapasowy
2. Wynik z działalności operacyjnej. " Maszyny i urządzenia " Kapitał rezerwowy
(charakteryzującą się dużą płynnością).
" Wartości niematerialne i prawne " Zakumulowane zyski i zysk bieżący
ð KapitaÅ‚ wÅ‚asny stanowi z
ródło finansowania w przeważającej
MajÄ…tek obrotowy MajÄ…tek obcy
3. Wynik z działalności gospodarczej. wielkości wniesione do firmy przez właścicieli
" Zapasy " Kredyty i pożyczki
" Należności od odbiorców " Zobowiązania z tytułu obligacji
ð KapitaÅ‚ obcy stanowi z
ródło finansowania wniesione do firmy
" Płynne papiery wartościowe " Zobowiązania wobec dostawców
przez wierzycieli i również jest z
ródłem finansowania
" gotówka " Zobowiązania wobec budżetu
4. Wynik finansowy brutto i netto.
" Zobowiązania wobec pracowników
aktywów. Przyjmuje się, że granicą pomiędzy zobowiązaniami
krótko- i długoterminowymi jest rok.
Aktywa razem = pasywa razem
Analiza bilansu polega na badaniu jego podstawowych
Bilans firmy Schemat bilansu firmy
składników, zarówno majątkowych, jak i kapitałowych
ð Bilans jest sprawozdaniem o sytuacji majÄ…tkowej i Wskaz
nik struktury majątku  pokazuje rozwój
Aktywa Pasywa
kapitałowej przedsiębiorstwa aktywów trwałych w stosunku do działalności
przedsiębiorstwa. Liczy się go dzieląc majątek trwały
ð Jest to zestawienie skÅ‚adników majÄ…tkowych (zasobów)
Majątek trwały Kapitał własny
przez majÄ…tek obrotowy.
z przypisanymi do niej wartościami oraz z
ródeł ich
finansowania , czyli aktywów i pasywów.
ð Najczęściej sporzÄ…dzany na koniec roku Wskaz
nik struktury kapitału  określa relację kapitału
Majątek trwały Kapitał obcy
własnego do kapitału obcego (zobowiązań krótko- i
ð Aktywa zawsze muszÄ… być równe pasywom
długoterminowych). Wysoka wartość tego wskaz
nika
świadczy o dobrej sytuacji finansowej firmy (nie jest
nadmiernie zadłużona, a swoją działalność finansuje z
własnych środków)
3
2011-11-24
Analiza przepływów kapitałowych  polega na zastawieniu
Analiza przepływów finansowych Ekonomiczne wskaz
niki rentowności
z
ródeł pochodzenia kapitału (środków) oraz ich
wykorzystania, powodujÄ…cego zmiany w stanie majÄ…tku  w
Składa się z dwóch analiz:
Nazwa
ten sposób grupuje się poszczególne pozycje ujęte w tym
Sposób liczenia Interpretacja
wskaz
nika
1. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych (cash
sprawozdaniu. W przeciwieństwie do bilansu, nie uwzględnia
flow)
się tu posiadanych zasobów majątku i kapitału, a jedynie ich Wielkość zysku brutto
Rentowność sprzedaży brutto Zysk brutto/przychody"100% przypadająca na każdą złotówkę
2. Sprawozdanie z przepływu kapitału (fund flow) zmiany (ruch).
przychodu ze sprzedaży
Wielkość zysku netto
Zysk netto/przychody"100%
Rentowność sprzedaży netto przypadająca na każdą złotówkę
Analiza przepływów kapitałowych pozwala na ocenę zmian w
przychodu ze sprzedaży
Wydatki
stanie majÄ…tku i z
ródłach ich finansowania, co stanowi
Wpływy
Wielkość zysku brutto
podstawę analizy aktywności ekonomicznej i rozwoju
Rentowność aktywów Zysk brutto/aktywa"100% przypadająca na każdą złotówkę
Gotówka posiadanego majątku
przedsiębiorstwa oraz jego pozycji finansowej.
Rysunek. Schemat przepływów finansowych firmy
Wielkość zysku netto
Zysk netto/kapitał własny"100%
Rentowność kapitału własnego przypadająca na każdą złotówkę
kapitału własnego
Analiza przepływów pieniężnych  jest zestawieniem
Ekonomiczne wskaz
niki oceny przedsiębiorstwa Finansowe wskaz
niki płynności
wpływów i wydatków poniesionych przez firmę w danym
okresie, podstawowym założeniem w konstrukcji rachunku
Nazwa
przepływów finansowych jest rozróżnienie trzech sfer
Sposób liczenia Interpretacja
Wskaz
niki ekonomiczne
wskaz
nika
działania przedsiębiorstwa  działalności operacyjnej,
Zdolność przedsiębiorstwa do
inwestycyjnej i finansowej.
Majątek obrotowy/zobowiązania spłacania zobowiązań
Płynność bieżąca
bieżące"100% upłynnionym majątkiem
ð W sferze operacyjnej  firma generuje strumienie
obrotowym
operacyjne finansowe
pieniężne, pochodzące z jej podstawowej działalności
Należności Zdolność przedsiębiorstwa do
+gotówka/zobowiązania spłacania zobowiązań
Podwyższona płynność
ð W sferze inwestycyjnej  ujmuje siÄ™ strumienie pieniężne, bieżące"100% najbardziej pÅ‚ynnym majÄ…tkiem
obrotowym
związane ze zmianami stanu składników majątkowych firmy
struktury
rentowności efektywności płynności
ð W sferze finansowej  ujmuje siÄ™ zmiany posiadanych kapitaÅ‚u
środków na skutek operacji związanych z finansowaniem
przedsiębiorstwa.
Podział wskaz
ników analizy ekonomicznej
4
2011-11-24
Z punktu widzenia wpływu inwestycji na potencjał produkcyjny,
Finansowe wskaz
niki zadłużenia Ekonomiczne wskaz
niki rynkowe
inwestycje w środki trwałe można podzielić na:
1. Odtworzeniowe  polegają na zastąpieniu zużytego lub
Nazwa Nazwa
Sposób liczenia Interpretacja Sposób liczenia Interpretacja
przestarzałego środka trwałego nowym środkiem o
wskaz
nika wskaz
nika
takim samym standardzie technicznym
Wielkość zysku netto
Zadłużenie Udział kapitału obcego w Zysk netto/liczba akcji w
2. Modernizacyjne  następuje wprowadzenie do
Zadłużenie ogólne Zyskowność na akcję przypadająca na jedną akcję
ogółem/aktywa"100% finansowaniu działania firmy obiegu"100%
spółki
produkcji ulepszonych środków trwałych, najczęściej są
Zadłużenie to inwestycje modernizacyjno-odtworzeniowe,
Cena rynkowa akcji/zysk na O tyle wartość rynkowa akcji
Relacja kapitału obcego
długoterminowe/kapitał
Cena rynkowa udziału akcję"100% przewyższa wartość zysku
Zadłużenie długoterminowe długoterminowego do kapitału uwzględniające postęp techniczny
własny"100%
wypracowanego w ciÄ…gu roku
własnego
3. Nowe (rozwojowe)  ich głównym celem jest
O tyle wartość spółki na rynku
Stopień zaangażowania kapitału zwiększenie zdolności produkcyjno-handlowej
Cena rynkowa akcji do jej Cena rynkowa akcji/cena
Zadłużenie ogółem/kapitał
jest większa (mniejsza) od jej
Zadłużenie kapitału własnego obcego w stosunku do kapitału
wartości księgowej księgowa akcji"100%
własny"100%
przedsiębiorstwa, zarówno w zakresie dotychczas
wartości księgowej
własnego
oferowanych usług, wprowadzenia nowych dotychczas
Zysk na dywidendy/liczba akcji
Wysokość dywidendy, jaką
nie wytwarzanych, jak i rozwoju systemu dystrybucji;
Dywidenda na jedna akcjÄ™ w obiegu"100%
można otrzymać za jedną akcję
obiekty infrastrukturalne powstajÄ… od podstaw.
Drugi podział
Ekonomiczne wskaz
niki efektywności Inwestycje w transporcie i ich rodzaje
Wyróżniamy inwestycje:
ð Inwestycje polegajÄ… na powiÄ™kszaniu majÄ…tku trwaÅ‚ego 1. Infrastrukturalne  kapitaÅ‚ochÅ‚onne i pojedyncze
Nazwa
Sposób liczenia Interpretacja
podmioty nie są w stanie podjąć się ich realizacji,
wskaz
nika
ð MuszÄ… być poprzedzone przeprowadzeniem rachunku
inwestorem jest skarb państwa lub władze lokalne np.
Wartość przychodu ze ekonomicznego
sprzedaży przypadająca na
Produktywność majątku Przychody/aktywa"100% projekt budowy autostrad w Polsce
każdą złotówkę wartości
ð Konieczne jest okreÅ›lenie celowoÅ›ci proponowanej
majątku ogółem
inwestycji oraz dokonanie wyboru wariantu najbardziej
Wartość przychodu ze
Produktywność środków Przychody/majątek trwały"100% sprzedaży przypadająca na
efektywnego 2. Taborowe  dokonywane z reguły przez same
trwałych każdą złotówkę wartości
majątku trwałego przedsiębiorstwa, a decyzje inwestycyjne podejmuje
ð W transporcie  inwestycje dÅ‚ugookresowe, bardzo
zarząd przedsiębiorstwa
kapitałochłonne, trudno się z niej wycofać, gdyby okazała
Przychody/przeciętny stan Tyle obrotów wykonały zapasy
Rotacja zapasów
zapasów"100% w danym okresie
siÄ™ nieefektywna
Przychody/przeciętny stan Tyle razy w ciągu roku firma
Rotacja należności należnosci"100% odtwarza stan swoich
należności
5
2011-11-24
Inwestycja transportowa  projekt inwestycyjny lub zespół
Podstawowe wskaz
niki
projektów
Stopa zwrotu nakładów
inwestycyjnych (return on investment
Projekt musi być wyodrębniony pod względem Średnia stopa zwrotu z inwestycji wyraża procentowy
technicznym, organizacyjnym i ekonomicznym stosunek średniego, założonego w okresie rozpatrywania
 ROI) stopa zwrotu dla każdego roku
projektu, zysku netto (z uwzględnieniem amortyzacji) do
Przedsięwzięcia inwestycyjne są dokonywane na
osobno
wielkości nakładów początkowych
podstawie pięciu ocen:
1. Technicznej
Średnia stopa zwrotu netto = średni zysk netto/wartość inwestycji
ROI= zysk operacyjny/wartość inwestycji
2. Organizacyjnej
poczÄ…tkowych
3. Handlowej poczÄ…tkowych
4. Finansowej
5. Ekonomicznej.
Korzyści o charakterze ekonomiczno-społecznym,
Ocena finansowa i ekonomiczna opłacalności inwestycji Podstawowe wskaz
niki
wynikajÄ…ce z inwestycji infrastrukturalnych w transporcie:
1. Obniżenie kosztów eksploatacji pojazdów, ponoszonych przez
Wyróżniamy następujące metody oceny opłacalności Księgowa stopa zwrotu (accouting rate of return 
użytkowników
inwestycji: ARR) wyraża przeciętną stopę zwrotu z całego okresu
2. Skrócenie czasu przewozu pasażerów i ładunków w ramach
inwestycji, uwzględnia się tu stosunek średniego zysku
1. Proste  wartości przepływów pieniężnych ustalone dla
zintegrowanej sieci (skrócenie cyklu obrotu kapitału, mniejsze
netto do średniej księgowej wartości inwestycji
każdego roku objętego rachunkiem ekonomicznym są
koszty straty czasu)
traktowane jako wartości nominalne
3. Zmniejszenie liczby wypadków i strat z nich wynikających
2. Dyskontowe  uwzględniają zmienną wartość pieniądza Księgowa stopa zwrotu= średni zysk netto/średnia wartość
4. Zmniejszenie kosztów kongestii, dzięki zwiększeniu
przepustowości i likwidacji wąskich gardeł w infrastrukturze,
w czasie inwestycji
5. Stymulację rozwoju gospodarczego (efekty mnożnikowe w innych
sektorach gospodarki)
6. Aktywizacje regionu, w którym zlokalizowana jest inwestycja
7. Tworzenie nowych miejsc pracy
8. Zwiększenie dostępności regionów.
6
2011-11-24
Porównanie metod prostych i dyskontowych oceny
opłacalności inwestycji
Metody
Kryterium różnicujące
Proste (statyczne) Dyskontowe (dynamiczne)
Czynnik czasu Zmiana wartości pieniądza w Zmiana wartości pieniądza w
czasie - nieuwzględniana czasie  uwzględniana przez
dyskontowanie
Elementy finansowe Koszty, przychody, nakłady, Wpływy i wydatki pieniężne
uwzględniane w szacunkach zysk (podejście księgowe) (podejście pieniężne)
Sposób szacowania Szacowanie pojedynczych Szacowanie rozłożenia w
elementów elementów i wyliczanie czasie i wartości
średniej lub określanie roku pojedynczych składników
reprezentatywnego, dla wpływów i wydatków w
którego szacowana jest okresach rocznych; oddzielne
opłacalność dyskontowanie rocznych
przepływów pieniężnych
Dziękuję za uwagę
7