6161620056

Ukraiński leksem nieochajnie w zasadzie projektuje wrażenia estetyczne, oznacza przecież niechlujność, która w dalszej części zdania została spotęgowana przez obraz zwierzęcia, budowany poprzez w zasadzie neutralne cechy, których pejoratywność zostaje wyeksponowana ze względu na ich zderzenie z porządkiem ludzkim.

Otwartym jednak pozostaje pytanie o celowość badania pożyczek językowych w kontekście budowania „tekstu ukraińskiego” w dziele Leśmiana. Niewątpliwie, nawet te skromne przytoczenia są ciekawym przyczynkiem do analizy oryginalnego tworzenia obrazów poetyckich, należy jednak pamiętać o swoistym stosunku poety do materii językowej, który koncentrował się na wydobyciu z pospolitych leksemów (poprzez zabiegi słowotwórcze bądź łączenia wyrazowe) niecodziennych znaczeń słowa jako takiego. Nawet jeśli przyjąć bez zastrzeżeń kwestię wpływu na Leśmiana poetów rosyjskich⁵³ (i, być może, ukraińskich⁵⁴), nie tłumaczy to dostatecznie źródeł oryginalności języka poetyckiego autora Łąki. Znamienne są w tej mierze wspomnienia Włodzimierza Słobodnika, który pisze o zamówionym u autora Sadu rozstajnego tłumaczeniu wiersza Tarasa Szewczenki:⁵⁵

ktoś opowiadał mi o stalowanym u Leśmiana przekładzie z Szewczenki. Było w tym przekładzie tyle leśmianowskich neologizmów, że duch Szewczenki całkiem z niego wyparował pod naporem ducha

⁵³    W licznych wspomnieniach o poecie powtarzają się informacje o szczególnym zainteresowaniu Leśmiana twórczością Aleksandra Feta. Fiodora Tiutczewa, Aleksandra Puszkina. Zob. np. wspomnienia kuzyna poety, Jana Brzechwy: J. Brzechwa, Niebieski wycieruch, [w:] Wspomnienia o Bolesławie Leśmianie, op. cit., s. 86. Ciekawe ustalenia poczyniła autorka pracy o wpływie symbolizmu rosyjskiego na twórczość Leśmiana: A. Sobieska, Twórczość Leśmiana w kręgu filozoficznej myśli symbolizmu rosyjskiego, Kraków 2005.

⁵⁴    Leśmian nie tylko utrzymywał kontakty z ukraińskim środowiskiem artystycznym podczas wieloletniego pobytu w Kijowie (autor biografii poety podaje za Wasylenką, że od 1895 roku Leśmian należał do Towarzystwa Literacko-Artystycznego. któremu przewodniczył ukraiński pisarz Mychajlo Staryćkyj. Na ten okres datuje się znajomość autora Łąki z Oleną Kosacz, ukraińską pisarką, spokrewnioną z Łesią Ukrainką - autorką słynnej Pieśni lasu, zaludnionej dziwożonami i innymi wy tworami zbiorow ej wyobraźni). P. Łopuszańki. Bolesław Leśmian. Marzyciel nad przepaścią, op. cit., s. 87. Polski poeta ponadto bacznie przy glądał się rozwojowi literatuiy ukraińskiej. W roku 1910 ogłosił artykuł Próby twórczości literackiej na Ukrainie, który ukazał się w „Kurierze Warszawskim” z 6 marca 1910. W tekście tym została omówiona twórczość wspomnianej Łesi Ukrainki. Mychajła Kociubyńskiego i in.

⁵ Najpewniej chodziło o zamówienie Ukraińskiego Instytutu Naukowego, który w roku 1934 rozpoczął przy gotowania do wydania utworów Tarasa Szewczenki. Tom ten ukazał się w Warszawie w roku 1936, w siedemdziesiątą piątą rocznicę śmierci ukraińskiego poety. Znaczną część tekstów (21 utworów) przełożył wówczas Józef Łobodowski. oryginalna twórczość którego będzie przedmiotem badań osobnego rozdziału mojej pracy. Informację o translatoryce Łobodowskiego zaczerpnęłam od Ludmiły Siryk (L. Siryk, Naznaczony Ukrainą, Lublin 2002, s. 21).

19