6355536874

15

charakter, genezę, a przede wszystkim skalę problemu. Polski termin „drogi polne” odnoszony jest często do angielskiego forest roads (drogi leśne], jednak droga leśna w rozumieniu terminologii anglosaskiej to szlak udostępniający dzikie tereny, służący do transportu drewna, surowców mineralnych, zarządzania terytorium itp. (Luce, Wemple 2001). Dysproporcje dotyczą nic tylko rozmiaru form, ale również ich gęstości. W odniesieniu do dróg pojawiają się też terminy: unpaved [niewybrukowane] (Arnaez i in. 2004), unsealed [o rozszczelnionej powierzchni] (Motha i in. 2004), road-cut (wcięcia drogowe] (Arnaez, Larrea 1994). Jednak wydaje się, że najlepiej problem oddaje słowo unmetalled [nieutwardzone] (Froehlich, Walling 1997; Misoi i in 1989). Te same drogi w literaturze polskioj tłumaczone są na angielski jako: rural roads | wiejskie] (Wawer 2004), cart roads (dla wozów] (Froehlich, Słupik 1986; Swięchowicz 2002a), ground roads (gruntowe] (Gardziel, Rodzik 2001) czy cobbled roads [wybrukowane] (Kowalczyk 2007).

Postępujące od XV wieku rozdrabnianie areału rolnego, którego genezą była głównie bieda i nieracjonalny system dziedziczenia, doprowadziło do powstania gęstej sieci dróg dojazdowych do pól. W Europie zachodniej z rozdrobnieniem pól i powiązanąz tym gęstością dróg uporano się już w XIX wieku. Podobna sytuacja miała miejsce w górskich i pogórskich terenach Słowacji, gdzie najpóźniej po II wojnie światowej przeprowadzono naojonalizację i komasację majątków chłopskich (Kroczak, Soja 2009). W USA, skąd pochodzi bogata literatura problemu, system dróg dojazdowych do pól miał zupełnie inny charakter niż w Polsce.

Badania dotyczące problemu dróg polnych w literaturze anglojęzycznej, podobnie jak w Polsce, prowadzone były w wielu aspektach. Ekonomiczno-in-żynieryjne analizy przeprowadzili m.in. G.K. Misoi i in. (1989) badając proces tworzenia się zniekształceń na powierzchni dróg nieutwardzonych. L.M. Reid i T. Dunne (1984) badali produkcję i transport drobnoziarnistego materiału, produkowanego pod wpływem ruchu ciężkich pojazdów na drogach leśnych, który z dróg dostarczany był do cieków. J.G. King i L.C. Tennyson (1984) dowiedli, że przy kształtowaniu parametrów fali powodziowej drogi mogą mieć istotne znaczenie. M. Stankoviansky (2003) wykazał, że gęsta sieć współcześnie występujących wąwozów może być, przy udziale zmian klimatycznych, efektem zmiennego w czasie użytkowania terenu. Podejmowane w ostatnich latach badania rozpatrują problem nieutwardzonych dróg, szczególnie leśnych, w sposób kompleksowy. J. Arnaez i V. Larrea (1994) podjęli próbę powiązania hydrogeo-morfologicznego funkcjonowania dróg w systemie stokowym Gór Iberyjskich z modelami erozji. Bazując na charakterystyce dróg i terenu, w którym je poprowadzono, wydzielili trzy modele opisujące rozwój form drogowych. Szczególną uwagę zwrócono na zmyw powierzchniowy i tarcie o podłoże drogi (np. kół). J.A. Jones i in. (2000) stworzyli model pojęciowy powiązań między siecią dróg a siecią rzek. Zarysowali oni system wzajemnych interakcji oraz oddziaływanie na systemy sąsiadujące. Autorzy wykazali, że powodzie i spływy rumoszu są zależne od układu dróg i cieków. Zmiany sieci dróg mogą wpływać na zmianę