672580908

22 Dopełnienie akcji — Dramat

Dopełnienie akcji (Nachgeschi-chte). Informacje o dalszych losach bohaterów i zdarzeniach późniejszych, nie objętych czasem przedstawionym w dziele. Występuje zwykle w epilogu, w zakończeniu, ale nie zawsze, może też być rozsiane w różnych miejscach utworu.

Dossier. 1. Teczka do akt. 2. Zbiór dokumentów dotyczących jakiejś sprawy, osoby itp. Określenie pochodzi z języka francuskiego.

Dowcip. Rodzaj komizmu polegający na wyszukiwaniu podobieństw między odległymi pojęciami, na kontrastach i niespodziance zestawień.

Drama. Miano, jakie w okresie rozwoju teatru w pierwszej połowie XIX wieku nadawano utworom scenicznym w przeciwstawieniu do klasycznych i pseudo-klasycznych tragedii i komedii. W dramach (wystawianych np. w stałym teatrze warszawskim w latach 1814 —1831) nie obowiązywała zasada jedności akcji, czasu i miejsca, bohaterzy z najrozmaitszych środowisk mieli prawo do tragizmu i mogli być jednakowo ośmieszani, łączono patos i sentymentalizm z błazeństwem i trywialnością. Widowiska miały przede wszystkim zdolność wzruszania i przyciągały widzów wszelkiego rodzaju jaskrawymi efektami w samym tekście oraz w inscenizacji (dekoracje, kostiumy, akompaniament muzyczny, tańce, przesada w grze aktorskiej itp.). Drama miała mnóstwo odmian tematycznych, mogła być np. rodzinna, historyczna, rycerska, fantastyczna, orientalna itp. Tłumaczono lub naśladowano

sztuki francuskie, niemieckie itp., nieliczne tylko były pisane przez polskich autorów (np. W. B o-gu s ła ws ki e g o, L. A. Dmu-szewskiego i in.).

Por. Melodramat.

Dramat. Jeden z trzech głównych rodzajów literackich, charakterystyczny tym, że ukazuje akcję bezpośrednio w działaniu, a nie w opowiadaniu jak epika. Utwór dramatyczny może być czytany, ale w zasadzie przeznaczony jest do wystawienia na scenie teatru. Główną formą podawczą w dramacie jest dialog. Dramat zawiera tekst główny (dialogi) i poboczny (informacje). Zasadnicze gatunki dramatu:    tragedia

i komedia, wykształciły się w starożytności; w dalszym rozwoju powstał szereg odmian tematycznych i kompozycyjnych, a w czasach nowszych tzw. dramat poważny.

Dramatu odmiany zob. leż : Dialogi pobożne. Drama. Fantazja dramatyczna. Jasełka. Kantata. Komedia. Libretto. Melodramat. Misteria. Monodramat. Moralitety. Obrazek sceniczny. Opera. Oratorium. Scena pasterska. Scenariusz. Sztuka z tezą. Tragedia. Dramatu struktura zob. lei: Akcja. Akt. Anagnoryzm. Antrakt. Aria. Arietka. Arlekin. Chór. Deus ex machina. Dialog. Duet. Dzień. Ekspozycja. Elementy kompozycyjne. Epeisodion. Epilog. Epitaza. Exodos. Figurant. Intryga. Jedność akcji. Jedność czasu. Jedność miejsca. Katastaza. Katastrofa. Katharsis. Kolizja. Kompars. Kontrakcja. Koryfeusz. Loa. Maska. Monolog. Odsłona. Parabaza. Pa-rodos. Prolog. Protagonista. Re-citativo. Replika. Rozwiązanie.