6740342559

10

JANINA KACZANOWSKA

ność hipotezy, natomiast udane eksperymenty tylko ją „wspierają”, a nie udowadniają.

Hipoteza wraz z eksperymentami „wspierającymi” ją wzmacniana jest przy pomocy czynności, którą można by nazwać jej usprawiedliwieniem. Takie usprawiedliwienie nosi potocznie nazwą argumentacji albo też próby interpretacji i także składa się z pewnego układu zdań ogólnych, które wobec tego także mogą podlegać bezwzględnej falsyfikacji.

2.    Podane tutaj razważania dotyczą wszystkich nauk empirycznych. Ograniczając nasz temat do rozważań trudności i możliwości metodycznych w biologii można stwierdzić dodatkowe czynniki ograniczające pewność słuszności wniosków wyprowadzanych z eksperymentów charakterystycznych już tylko dla tej dyscypliny.

Specyfika przedmiotu jednakże stwarza także pewne nieznane innym naukom empirycznym prerogatywy i możliwości przezwyciężenia impasu. Co jest przedmiotem tej dyscypliny? Biologia najogólniej mówiąc bada ewolucję i materialne przejawy życia. Nie znana jest istota życia, a zagadnienia ontologiczne wykraczają poza zakres nauk empirycznych. Poznawać i badać można tylko przejawy życia. Praktycznie eksperymentator może stosunkowo łatwo określić, czy w doświadczeniu ma do czynienia z martwą, czy żywą strukturą, ale ta podstawowa niewiadoma kryje się jednak we wszystkich sądach i twierdzeniach biologicznych. Granica między żywym, a martwym jest zwykle dobrze wyczuwalna, podkreśla to cały szereg biologów, np. Mayer — specjalista od zagadnień morfologii dynamicznej i inni ¹. Istnieją jednak i przypadki graniczne, gdzie granica ta jest ledwo wyczuwalna i to jeszcze bardziej utrudnia definiowanie zakresu praw dotyczących organizmów żywych. Zasygnalizować tu można chociażby stereotypowe problemy biologiczne, dotyczące pogranicza struktur żywych i martwych, jak: stany krystaliczne wirusów, zagadnienie anabiozy, czyli tzw. życia utajonego, wreszcie zagadnienie tzw. śmierci klinicznej.

3.    Zjawiska obserwowane i badane przez biologów odbywają cię w żywych organizmach. Żywe organizmy jsą złożonymi strukturami o wyraźnych własnościach samoregulacyjnych (jakkolwiek tylko z dużymi zastrzeżeniami można aplikować tu terminy cybernetyczne o homeostatycznych własnościach organizmów). Zdolności do przystosowań do kompensacji funkcji i zdolności regulacyjne mogą więc w doświadczeniu zupełnie zniwelować spodziewany efekt.

1

E. M a y e r. Introduction to Dynamic Morphology, London — New York 1%3, Acndemic Press, s. 1—545.