683539653

strialną, industrialną i postindustrialną. Zaznacza, że dopiero w tym trzecim stadium człowiek zauważył wpływ kultury technicznej na stopień skażenia środowiska. Podkreśla wszakże, że "technika jest gotowa służyć środowisku, jeśli tylko będzie podjęta taka decyzja" [przez polityków - przyp. W.S]. Edukacja techniczna daje możliwości rozwoju umiejętności (know-how) w celu kontrolowania i zapobiegania problemom środowiskowym. Kolejnym stadium edukacji technicznej, zauważa Kana-noja, będzie postmodernizm, w którym poprzez kontrolę rozwoju techniki i technologii dążyć się będzie do zachowania życia na Ziemi. Autor ten konstatuje: „Rozwiązanie ekologicznych problemów w przyszłości możliwe jest poprzez kształcenie młodzieży, poprzez edukację techniczną w połączeniu z całościowym systemem nauczania" [ibid., s. 309].

Związki techniki i technologii z ochroną środowiska są w całym święcie przedmiotem rzeczowych analiz. Na temat roli problematyki ekologicznej w edukacji szkolnej wypowiadają się autorytety światowe. J.H. Raat [1993, s. 75 i n.] zwraca uwagę na znaczenie techniki w kształceniu początkowym. Przedstawia przykłady i projekty zajęć dydaktycznych dla młodszej młodzieży. Poprzez zadawanie retorycznych pytań podkreśla potrzebę prowadzenia edukacji technicznej już od najwcześniejszych klas, ponieważ rozwój techniki ostatnich dekad ma niebagatelny wpływ na życie społeczeństw. Rozważania nad potrzebą prowadzenia edukacji technicznej doprowadziły do konkluzji, że technika dla młodych ludzi jest kluczem do rozwiązywania problemów w przyszłości. Z kolei M. Lutherdt [1993, s. 82] w programie nauczania techniki w szkole podstawowej w Niemczech zwraca uwagę na związki człowieka z techniką, ekonomią i środowiskiem. Rozważa potrzebę realizacji kolejnych etapów kształcenia: produkt - pomysł - użytkowanie i korzyści - wpływ na środowisko. Lutherdt podaje graficzne przykłady rozwiązywania problemów przez dzieci w różnym wieku szkolnym [por. Hopken 1993, s. 108],

W związku z silnym oddziaływaniem techniki na środowisko naturalne T. Ginner [1993, s. 129 i n.] rozważa możliwość stworzenia jednego przedmiotu nauczania pod nazwą technika i środowisko. Obawia się jednak, że problemy ochrony środowiska będą zawsze przewyższały rangą zagadnienia rozwoju techniki i technologii, chociażby tylko w ujęciu psychologicznym. E.A. Bame [1993, s. 153] przedstawia wzajemne relacje techniki i środowiska. Wyróżnia pozytywne i negatywne strony tego oddziaływania ze szczególnym uwzględnieniem roli człowieka i je-

57