6931258363

rającego świętego roztaczającą się nad Rzymem, dotykającą znakiem ognistym kopuły Sw. Piotra. Niezapomniany to widok, ale odwracamy się od niego i nadal kroczymy po drodze, tonącej w coraz głębszym mroku, aż docieramy do Nemi i spoglądamy w dół na jezioro w głębokiej kotlinie, szybko już teraz znikające w cieniach wieczoru. Niewiele zaszło tu zmian od czasów, gdy Diana przyjmowała hołdy swych wiernych w świętym gaju. Znikła co prawda świątynia leśnej bogini, a Król Lasu nie stoi już na straży przy Złotej Gałęzi, ale lasy Nemi nadal są zielone, a gdy na zachodzie gaśnie nad nimi słońce, powiew wiatru przynosi nam z Rzymu dźwięk dzwonów kościelnych na Anioł Pański. Ave Maria! Słodko i uroczyście płyną dźwięki dzwonów z odległego miasta i zamierają powoli nad rozległymi bagnami Kampanii. Le roi est mort, vive le roi! Ave Maria!

[Frazer, 1962: 545]

I pomyśleć, że Frazer nienawidził niepotrzebnego odrywania się od biurka w Cambridge!

Michel Butor zaproponował, aby powołać do życia nową dyscyplinę miedzy, łączącą antropologię kultury z narratologią. Iterologia, bo tak się °na zwie, winna zatem wyrażać dwie przeciwstawne tendencje — ruch ¹ przemieszczanie się pomiędzy różnymi kontekstami kulturowymi, typowe właśnie dla antropologów, oraz poszukiwanie tożsamości, domu i zakorzenienia jako rezultatu każdej kolejnej podróży [Butor, 1972: 7], Koncepcja Butora nawiązuje do łacińskiego itinerarium i greckiej periegezy Jako przewodników dla podróżnych i opisów wędrówki dokonanych przez osobę opuszczającą dom, ale zawsze doń powracającą. Dzisiaj jednak Uprawianie iterologii nie jest ani oczywiste, ani jednoznaczne, zwłaszcza J^eśli założyć, że przemieszczanie się jest coraz powszechniejszym sposobem bycia w świecie, a pojęcie domu ma przynajmniej dwa znaczenia. Pierwsze z nich to dom jako stały punkt odniesienia wobec podróży i ru-^chu, agora pozwalająca kształtować się tożsamości poprzez zakorzenienie ¹ stałość. W drugim znaczeniu domem staje się sam ruch, sama potrzeba ²mienności i doświadczania świata jako wyzwania dla tożsamości, która ⁿ*gdy nie osiąga stabilności i „domowego bezpieczeństwa”. Z tak pojmowanego ruchu bierze się wiedza antropologiczna, stąd iterologia jest niejako naturalną konsekwencją podróżowania kulturowego — w ostateczno-

o •

SCI zawsze podróży ku refleksyjności, której właściwym domem jest nar-^racyjna relacja. Jak się wydaje, taki typ podróżowania intelektualnego ²awsze miał na myśli Claude Levi-Strauss, wielce krytycznie ustosunkowując się do „zwykłej” podróży. Turystyczna eskapada, skryta pod fałszywym mianem „podróżowania i zwiedzania”, stała się obecnie zawodem, »który polega nie na odkrywaniu po latach studiów — jak można by sądzić — faktów dotychczas nie znanych, lecz na przebywaniu wielkiej

63