CCF20081102049

karku podczas zastanawiania się nad odpowiedzią werbalną oraz dotykanie wlfl nego policzka lub czoła w czasie interakcji. Inne adaptatory to zachowilB idiosynkratyczne, być może powstałe u jednostki w wyniku warunkowania |u| nawyki nerwowe, a następnie włączone w jej zachowania interakcyjne. Gospoś telewizyjnego talk show Johnny Carson prezentuje całą gamę adaptatorów - 8® zowane, podrygujące jak u koguta ruchy głowy, dotykanie krawata, bawieniu | długopisem i temu podobne.

Ekspresje afektu wreszcie są niewerbalnym przekazem emocji, przede wszys® za pośrednictwem wyrazu twarzy (Ekman, Friesen, 1975). Studiując mi mi® ekspresje afektu w różnych kulturach, badacze ustalili pewne uniwersalne w/ffl ruchów twarzy w czasie wyrażania emocji radości, strachu, zaskoczenia, smtil gniewu i odrazy. O ile publiczne ekspresje mimiczne tych emocji mogą być odm i® w różnych kulturach, o tyle ich ekspresje prywatne są całkiem podobne. Wyróżni® cztery reguły ekspresji, które rządzą, jak się wydaje, publicznym wyrażaniem ^ szczególnych emocji w konkretnych kulturach (Ekman, Friesen, 1971).

:

Jedną z reguł ekspresji jest intensyfikacja - ukazanie własnego zaangażowiij emocjonalnego jako większego niż w rzeczywistości. Na przykład mimiczna eb( sja przyjemności przy powitaniu zaproszonych gości w naszej własnej kulliil sugeruje regułę intensyfikacji: „Tak baaaardzo się cieszymy, że mogliście przyj® W przeciwieństwie do tego zdajemy się dezintensyfikować publicznie nasze® czarowanie lub smutek z powodu pominięcia nas przy przydzielaniu pożąiillj zaszczytów lub nagród, niekiedy także dezintesyfikujemy radość z osiągnij zaszczytu. W pewnych sytuacjach i w pewnych rolach publicznie eksponowany* wypada neutralizować mimiczne ekspresje pewnych emocji. Na przykład zacenił nie sędziów na sali rozpraw i arbitrów zawodów sportowych rzadko zawiera rml| z wyniku procesu lub meczu, który prowadzą, chociaż prywatnie muszą przekłuł) pewne rezultay nad inne. Na koniec pewne sytuacje zdają się wymagać tłumił ekspresji jakiejś emocji przez maskowanie jej jakąś inną. Przegrane w konktł Miss Ameryki uśmiechają się promiennie, podczas gdy zwyciężczyni phu| Zaobserwowano też na przykład, że w obecności dziewczyny lub kolegów nniA kańskie nastolatki i dorośli „macho” maskują strach gniewem.

Podczas gdy wiele emocji wyrażanych jest poprzez pełną ekspresję minii! ną, powyższe reguły niekiedy wpływają specyficznie na mimiczny wyraz cni(j( Na przykład dezintensyfikacja albo niezręczna próba neutralizacji prowadził sem do częściowej aktywności mimicznej. Pamiętam, kiedyś jako mały chlii|| miotałem się wściekle i daremnie, usiłując uderzyć w żołądek przeciwii podczas gdy ten, dużo ode mnie wyższy trzymał mnie spokojnie w bezpioJ odległości, na długość wyprostowanego ramienia, opierając dłoń na mojej gluK Ku memu upokorzeniu nauczyciel, który przerwał tę „walkę”, nieudolnie ® tralizował rozbawienie, co dało efekt w postaci częściowej ekspresji mimiul W podobny sposób nieudolne próby maskowania mogą prowadzić do kul<H mimicznego, wzajemnego przenikania emocji tłumionej z tą, która ma ji| | kować. Na przykład część twarzy może wyrażać zaskoczenie, podczas gdy cześć ujawnia gniew, który ktoś rzeczywiście odczuwa.

IU11' właściwości kodów niewerbalnych

ł' iliiwienie zachowań niewerbalnych z zachowaniami językowymi w inter-JUhH' ilkii/uje kilka fundamentalnych właściwości funkcjonowania kodów nie-■Mlb ■ li Po pierwsze - w działania niewerbalne jesteśmy w toku konwersacji nwuni bez przerwy - w równym stopniu kiedy nie mówimy i kiedy Hmiiiy Marszczymy nos, drapiemy się, obracamy głowę ku drugiej osobie lub łMm miiy się od niej, kiwamy głową potakująco, przestajemy potakiwać itp. SU #i stron konwersacji jest zatem nieprzerwanie zaangażowana w zachowa-iiii u crluilne, bez względu na to, czy mówi, czy słucha wypowiedzi drugiej il

ł'n drugie, wyjąwszy pewne aspekty nieinterakcyjnie, na przykład wygląd ■Miń zachowania niewerbalne jednostki wytwarzane są raczej bez udziału •li a więc w porównaniu z bardziej świadomie wybieranymi zachowaniami Miłymi, pozostają w znacznym stopniu poza świadomością zachowania. Ta Mim im ma wiele ważnych implikacji dla postrzegania zachowania niewerbalni (imliiiTa, co omawiamy w następnym podrozdziale.

MiMiiii sądzić, że jesteśmy mniej świadomi jednych zachowań niewerbalych Imiwh Mamy tendencję do bycia świadomymi bardziej twarzy i głowy niż '■mii się dzieje z resztą naszego ciała. Na przykład jesteśmy zdolni do iiiiliM liów towarzyskich” (social smiles) w stosownych momentach interakcji, iitilin można sądzić, że niska samoświadomość odnosi się do niższych, w sensie łimnyiii, partii ciała - jest niższa dla nóg i skrajnych części ciała (dłonie ni/, dla głowy i ramion.

i celu różnica polega na tym, że podczas gdy związek naszch słów z tym, Iliit|i| reprezentować, jest arbitralny, to znaczenie jednostkowych zachowań • llmlnych, z kilkoma wyjątkami (jak emblematy) nie jest do nich przypisane, min Ironicznymi (Burgoon, 1985) reprezentacjami znaczeń i nie mają desyg-■|w im charakteru słów. Na przykład słowo mówione „krzesło” jest posiadają-iii 'I' \ gnaty zbiorem dźwięków, który może być zastąpiony przez słowo ■lik albo jakikolwiek inny arbitralny zbiór dźwięków pod warunkiem, że B"i\ członkowie społeczności językowej są zgodni co do takiego użycia, nl "i 111 jest na zewnątrz rzeczywistego zachowania. Jeśli natomiast wskażę Mlhi kiedy ty wchodzisz do pokoju, to mój gest modeluje dosłownie działanie, Iły n prezentuje.

I'it i . warte, podczas gdy znaczenia przywoływane przez słowa i wypowiedzi ikiiiM' ,si| tylko do pewnego stopnia zależne od kontekstu, w którym się |i ml i znaczenie zachowań niewerbalnych jest w wyższym stopniu funkcją t'it'#n/. czynników kontekstowych po prostu dlatego, że zachowania te nie mają 11' !ic|mmlnych definicji. Nawet rozmaite znaczenia kojarzone z prostym aktem il miii luli bycia dotykanym są silnie uzależnione od kontekstu, obejmującego I' ' ' unii werbalne i inne zachowania niewerbalne, a także czynniki relacyjne Imn |no (Jones, Yarbrough, 1985).

Mi względu na wywoływanie zróżnicowanych konotacji u różnych słucha-łlnwn ,,ojciec” odnosi się do ustalonego związku biologicznego — ten rdzeń