7186604195

ści, niechęć do literatów starszych stanowiła, naturalnie, element strategii ekonomii literackiej (wymiana, konkurencja, reklama). Musiała też się spotkać, rzecz jasna, z ripostą przedwojennego pokolenia, skoro prowokacje młodych, pozornie zbliżone do obyczajów praktykowanych przez cyganerię artystyczną z przełomu wieków, nie tyle wyrastały z mitu Sztuki, ile były skierowane przeciwko temu mitowi¹⁰². Stylizujący się na dandysa Bruno Jasieński z buńczuczną nonszalancją czytał na futurystycznych wieczorach (1921) But w butonierce:

W parkocieniu krokietni — jakiś meeting panieński.

Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf.

One jeszcze nie wiedzą, że gdy nastał Jasieński,

Bezpowrotnie umarli i Tetmajer, i Staff¹⁰³.

Przywoływano ową strofę po wielekroć, akcentując stan agonii poetów młodopolskich¹⁰¹ i zmianę pokoleniowej warty; wszelako chciałbym skoncentrować się na tych panienkach, które „nie wiedzą”. Na spotkaniach zwanych „poezokoncertami” były komplety, jednodniówki rozchodziły się dzięki niekonwencjonalnym metodom dystrybucji w całości (jeśli nie ulegały policyjnej konfiskacie), ale ich nakłady to kilkaset egzemplarzy. Lekceważeni nie tylko przez panienki dyskutujące o sztuce, ale także przez poważną profesurę i opiniotwórczych krytyków — wiedli żywot w obiegu niezagrażającym poczytności „Tetmajera i Staffa”. Gesty odrzucenia tradycji miały swoją wagę w konstytuowaniu nowoczesnej literatury, ale jednocześnie pozostały także tylko gestami. Anatol Stern odnotował sarkastycznie w 1924 roku:

[Społeczeństwo — J.J.] w przeważnej swej części, jest przeświadczone, że ma przed sobą grupę zdolnych hochsztaplerów, szantażystów, niebieskich ptaków, którzy są dość ostrożni, by ustrzec swe wykroczenie przed zastosowaniem miar przewidzianych przez kodeks karny, gdy pozostała część skłonna jest uważać ich za niewinnych (w mniejszej lub większej mierze) obłąkanych,

¹⁰²    Z. Jarosiński: Wstęp■ W: Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki..., s. LX.

¹⁰³    B. J asie ń s k i: But w butonierce. W: Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki..., s. 153.

¹⁰⁴    Los sprawił, że obaj młodopolscy poeci (Tetmajer — 1940, Staff 1957) zmarli już po dramatycznym rozstrzelaniu Jasieńskiego w efekcie moskiewskich czystek (1938).

13 — Późne... 193