7186604252

stości kreowanej przez prasę, o powszechnej i wszechwładnej „świętej i niepokalanej 11 u z j i!”³². Dopełnieniem kpiącym, a dociekliwym tyleż postaw obowiązujących w światku dziennikar-sko-recenzenckim, co i w owej realności w coraz znaczniejszym stopniu manipulowanej za pośrednictwem mediów (to refleksje z roku 1915) — będzie stylizatorski, szyderczy Poradnik dla recenzentów literackich. Cechą tych dwóch tekstów, jak autoironicznie stwierdzał Leśmian: bez tematu, czyli autotematycznych, było kompletne ignorowanie faktu toczącej się wojny. Jakby aktualności stanowiły tylko drobną część owej wszechpotężnej Iluzji, którą wytwarza pracujący piórem, czyli „niezmęczony wytwórca opinii publicznej”³³.

W „Myśli Polskiej” ukaże się także ważny szkic: U źródeł rytmu, nawiązujący do wcześniej opublikowanego w „Prawdzie” wy-znania-programu-projektu poetyckiego — Rytm jako światopogląd. Przypomnę: rytm nieredukowany do wersyfikacji, „powrotny i powtarzalny”, „pierwiastek upojeń, oszołomień i uczuciowych, nielogicznych nakazów” oznacza/wyznacza porządek tajemny świata³⁴. W wojenny czas (1915) formułuje zatem Leśmian jedno z najważniejszych wyznań o poezji.

Teatralne zainteresowania autora Skrzypka Opętanego datują się na początek wieku; współtworzenie Teatru Artystycznego to rok 1911³⁵. Potem, w roku 1916, podejmuje się Leśmian roli kierownika literackiego Teatru Polskiego w Łodzi. Współpracuje z Wroczyńskim i Orlińskim (podobnie jak pięć lat wcześniej), najpewniej stara się realizować idee Wielkiej Reformy, których istotą było na nowo kreślenie funkcji i pozycji — aktora, reżysera i widowni³⁶. A o swych doświadczeniach teatralnych napisał w dwóch artykułach: Teatry warszawskie (1915) oraz Na strychu i w pałacu (1916)³⁷. Interesuje go nade wszystko współzależność decydująca o funkcji przypisanej teatrowi jako zjawisku arty-

³²    B. Leśmian: Szkice literackie. Warszawa 1959, s. 128.

³³    Ibidem, s. 117.

³⁴    Cytaty pochodzą z dwóch szkiców: Rytm jako światopogląd oraz U źródeł rytmu. (Studium poetyckie). Por. B. Leśmian: Szkice literackie..., s. 66—75. Zob. także M. Głowi ri s k i: Leśmian, czyli poeta jako człowiek pierwotny. W: I d e ni: Świat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana. Warszawa 1981, s. 27—30.

³⁵    Zob. D. Ratajczak: Teatr Artystyczny Bolesława Leśmiana. Z problemów przełomu teatralnego w Polsce (1893—1913). Wrocław 1979.

³⁶    Por. R.H. Stone: Wstęp. W: B. Leśmian: Skrzypek Opętany. Warszawa 1985, s. 26.

³⁷    Zob. B. Leśmian: Szkice literackie..., s. 206 222.

32