7186604264

stępnego jest już urzędnikiem Polskich Kolei Państwowych w oddziale w Gdańsku (z regularną, choć zawsze niewystarczającą pensją).

Reymont lata wojny spędził głównie w Warszawie (ale też w Zakopanem), pisząc, angażując się w działania społeczne i polityczne. Beata Utkowska tak spisała tę aktywność:

[...] przewodniczył sekcji prasowej Centralnego Komitetu Obywatelskiego, uczestniczył w pracach Wydziału Dobroczynności Komitetu Obywatelskiego miasta stołecznego Warszawy, był prezesem Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, zaangażował się w ogólnopolską akcję charytatywną na rzecz głodujących dzieci⁶⁶.

Na dorobek pisarski natomiast złoży się „dziewięć opowiadań zebranych w tomie Za frontem, sześć projektów zachowanych w rękopisach”⁰⁷; warto także wspomnieć o próbie prowadzenia przez pisarza dziennika wojennego (lipiec—sierpień 1915 roku).

Sympatyzujący z pro rosyjską polityką Narodowej Demokracji pisarz składa deklarację, podpisując się pod depeszą dziękczynną adresowaną do wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza (16 sierpnia 1914 roku). Konsekwencją takiego zaangażowania będzie potem udział w pracach Delegacji Polskiej na Kongres Pokojowy w Paryżu i prace na rzecz rządu Ignacego Paderewskiego⁰⁸.

Pierwszym publikowanym przez Reymonta utworem wyrosłym z wojennej atmosfery jest alegoryczna opowieść Pęknięty dzwon. Jest to w baśniowej konwencji, nasycona aluzjami do Wyspiańskiego i parafrazująca Ewangelię według świętego Mateusza, opowieść o nastrojach inteligencji w chwili przesilenia, krytyka hipokryzji lojalistów i nadzieja, w obliczu wojny, na cud zmartwychwstania, symbolizowany przez dźwięk dzwonu. Opowieść Pęknięty dzwon pisana była latem 1914 roku, w tym też okresie pisarz musiał przedostać się z Zakopanego do Warszawy. Zapewne przyglądał się polityczno-wojennym wypadkom w Krakowie. Sceptyczny wobec projektu politycznego Piłsudskiego — zwróćmy

⁶⁶ B. Utkowska: Poza powieścią,. Małe formy epickie Reymonta. Kraków

2004, s. 296.

⁶⁷    Ibidem, s. 297.

Rekonesans. Studia z literatunj

⁶⁸    Por. ibidem, s. 296. Także: K. S t e p n i k: i publicystyki I wojny światowej. Lublin 1997.

42