7349811110

zapis wielotomowego wydawnictwa na jednym krążku. Miniaturyzacja dotyczy nie tylko nośnika informacji, lecz również sprzętu umożliwiającego zapis i odczyt danych. Jeszcze do niedawna jednym z podstawowych argumentów przeciwników elektronicznych publikacji był fakt, iż komputera — w przeciwieństwie do książki — nie można łatwo przenosić z miejsca na miejsce. Pojawienie się na rynku komputerów osobistych o rozmiarach podręcznej teczki spowodowało, iż problem ten nie jest już tak istotny. Spośród różnych kryteriów, które przemawiają za ograniczeniem roli papieru w komunikacji piśmienniczej, szczególne znaczenie ma ochrona środowiska naturalnego. Wykorzystanie elektronicznych publikacji na szeroką skalę zmniejszyłoby postępującą dewastację lasów. Ponadto, w przeciwieństwie do papieru, niektóre elektroniczne nośniki (dyskietki, dyski magneto-optyczne) można wielokrotnie używać do zapisu informacji, a te, które zawierają zapis niewymazywalny (np. CD-ROMy), umożliwiają skuteczne zabezpieczenie określonego typu danych (wielokrotne odczytywanie za pomocą promieni laserowych nie wpływa na jakość utrwalonych informacji). Wiele tradycyjnych i współczesnych środków komunikacji nie ogranicza się do jednej formy przesyłanej informacji, lecz wzbogaca przekaz o nowe możliwości. Tekst drukowany bywa uzupełniany o atrybuty wizualne (ilustracje, zdjęcia, wykresy, mapy), telewizja oferuje nie tylko obraz i dźwięk, lecz również tele-gazetę czy teletekst. Najokazalej prezentują się pod tym względem systemy multimedialne — zapewniają integrację tekstu, dźwięku, obrazu statycznego i ruchomego (animacja, film).

Oprócz wspomnianych wcześniej tendencji, zauważalne są również i inne zmiany w systemie współczesnej komunikacji piśmienniczej. Aby przekaz utrwalony na nośniku elektronicznym mógł dotrzeć do odbiorcy, potrzebne są odpowiednie urządzenia (komputer, odtwarzacz) oraz oprogramowanie umożliwiające jego odkodowanie. Stąd też uczestnictwo w obiegu informacji wymaga choćby podstawowych umiejętności obsługi sprzętu i oprogramowania. Jest to bariera na tyle istotna, iż obecnie systemy komputerowe oferują środowisko coraz bardziej przyjazne dla użytkownika.¹

Postęp w dziedzinie elektronicznych publikacji spowodował, że ta forma przekazu staje się coraz bardziej atrakcyjna. Hipertekst, multimedia stwarzają nowe możliwości zdobywania wiedzy. Pojemność i trwałość dysków optycznych to znacząca alternatywa dla fizycznych właściwości drukowanych wydawnictw, ale życie tradycyjnej książki nie skończy się wraz z nastaniem epoki powszechnej komputeryzacji. Drukowane wydawnictwa wciąż mają do zaoferowania konkurencyjne w stosunku do innych mediów właściwości: dostęp do treści utrwalonych na nośniku papierowym nie wymaga dodatkowego sprzętu i nie jest uzależniony od dostaw prądu czy długości działania baterii, a rozmiary tekstu nie są ściśle podporządkowane wielkości ekranu. Ponadto rola książki nie ogranicza się tylko do roli środka umożliwiającego zdobycie informacji — sam akt obcowania z książką dostarcza przeżyć natury intelektualnej i estetycznej. Stąd też o przyszłości komunikacji piśmienniczej, o relacjach pomiędzy elektroniczną a drukowaną formą zapisu treści decydować będą nie tylko nowe technologie utrwalania i przetwarzania informacji, lecz również mechanizmy funkcjonowania tradycyjnej książki w społeczeństwie.

34

1

Przykładem tego typu środowiska są interfejsy, które na ekranie monitora w graficzny sposób przedstawiają poszczególne elementy programu: komendy i narzędzia identyfikowane za pomocą nazw lub ikon, tzw. okna gdzie realizowane są kolejne funkcje.