7648595098

210 ZADANIE APOJ jOGETYKI.

żadnego przedmiotowego znaczenia^ ¹. W metafizyce wszystko jest chmurą ciemności zakryte i pełne sprzeczności: to jest zarzut główny, jaki zbić musi filozof chrześcijański, wykazując przedmiotową konieczność metafizyki.

Pod pewnym względem słuszność przyznać musimy po-zytywistom, przeciw metafizyce szkoły kantowskiej, lecz oni się tern nie zadawałniają, i uderzają głównie na metafizykę średnich wieków. Yogt nazywa średniowiecznych metafizyków speciilierende Straw (dp eter. T. A. Lange rozpisuje się o ich „wyż-szern obłąkaniuŁatwo nam pojąć przyczynę tych niechęci: panowie ci nie znają wcale scholastyki, jak chyba z nazwy tylko, wątpimy nawet, czy z alfabetem jej się zapoznali. .Dawna filozofia jest dla nich zanadto twardym pokarmem, wolą więc raczej złorzeczyć jej mistrzom, jak te malcy, co gdy le-kcyi się nie nauczą, przyczynę tego zwalają na profesora, że za ciemno im pensum wyłożył.

Jest byt ponadzmysłowy, to oni sami zeznają^{2 3} żądzą zdarcia zasłony zakrywającej go, nie znam bowiem żadnego empiryka, któryby nie chciał swe badania przybrać w szaty uczoności, któryby ze sfery doświadczeń nie zbaczał do dziedziny przyczyn i celów— a przecież to jest zadaniem metafizyki. Wspaniały tego przykład mamy w Tyndallu. Szuka on przyczyny konieczności i tożsamości praw w przyrodzie „Wstępujemy—-mówi on—parci wyższem natchnieniem, z zakresu doświadczeń do samych przyczyn (principiów), od których one zawisły... To przejście od pojedyńczych zjawisk do ich przyczyn nazywamy indukcyą, która w najwyższym swym rozwoju jest inspiracyą, natchnieniem^ l Czyż takie przejście od pojedyńczych faktów do praw ogólnych i ich przyczyn nie jest zadaniem metafizyki?

1

   August Comte. Cours de la philosophie positive,

2

   Die Sieben Weltrdthsel: 1. Materie u. Kraft; 2. Ursprung der Be-wegung; 3. Entstelrung des Lebens; 4. Zweckmassige Einrichtung der Natur; 5. Entstelmng der einfacłien Sinnesempflndung; 6. Das yernimftige Denken; 7. Die WiUensfreiheit. Du Bois.

3

   Tyndall. Fragmentu, wydanie niemieckie, str. G8.