7862366272

86 Iwona Anna Ndiaye

hc yMpcT, to ocTaHCTCH ottno; a ecjiH y\ipeT, to npnncccT mhoto rmozta”, Hh, XII, 24³⁰). Poeta i krytyk literacki Jurij Terapiano, jak wielu innych pisarzy emigracyjnych, misją literatury rosyjskiej widział w tym, ażeby w przyszłości, kiedy zmienią sią okoliczności, przekazać przedrewolucyjną kulturą nowym pokoleniom, chociaż w ograniczonym stopniu. Rozpatrując znaczenie emigracji dla samej Rosji, Michaił Nazarów wyróżnia trzy podstawowe funkcje: piciwsza - to zachowanie pamięci o przedrewolucyjnej Rosji i jej świadomości narodowej, pozostawanie w miarę możliwości swoistym „blokiem pamięci” swojej nacji, zachowanie poza granicami ojczyzny „małej Rosji”; druga - pomoc siłom antykomunistycznym w kraju; trzecia - uświadomienie znaczenia rewolucji w historii ogólnoświatowej.

Misję literatury emigracyjnej jej twórcy rozumieli w różny sposób, lecz wszyscy byli zgodni co do jednego: u jej podstaw leżało umocnienie zasady swobody twórczej jako przeciwwagi wobec sil zniewalających literaturę. Przypomnijmy interesującą w tym kontekście dyskusję wywołaną wystąpieniem Zi-naidy Gippius Literatura rosyjska na wygnaniu (PyccKan numepamypa e U3ZHOHUU, referat wygłoszony w 1927 r. w ramach spotkań salonu literackiego „3enenafl JiaMna” w Paryżu). Rosyjska emigrantka odnotowywała umiejętność uczenia się absolutnej wolności słowa jako fakt szczególnej odmiany misji literatury rosyjskiej na wygnaniu: „HayHHTbca cBoóozte - hto oto 3H3HHT?... 3to 3iiannT iiafi™ njih ceóa, ana Bcex h ana Kamoro MancuMyM ee Mepbi, cooTBCTCTByioinHił BpcMciiH. A BbiyuHTLca cboóo/ic - nojKanyn, maBnaa 3aflaua, 3ananHaa oMurpannn”³¹. Z uczuciem wielkiej goryczy zauważyła ponadto: „IIcKorna xo3khii 3cmjih pyccKoit, IIcTp, nocbman Monozibix Hc^opocjieu b EBpony - na nio/ten nocMOTpeTb, noyHHTbca »nayKaM«. A hto eenn h nac KaKoił-To Xo3hhii nocnaji Tyaa ace, tożkc noyHHTbca - menc/iy npoHHM u iiayne Mano naM 3naKOMOH - CBo6o;te? H iie^opocjra nnaKanncb. H iie^opocmiM nyrb na3ait 6bui 3aKa3an, noKa CBoero hc ncnoJinaT. Mbi TyT ctohcm c yTpa 30 Benepa: »Poccua, Poccna«, k nen TaneMca, a a eute ropnuMca - Mbi ctohm jihuom k Pocchh. A hto, ccjih OTjtaBaa Bce lianie BpeMa na oto CToaime, Mbi Tan n ocyac/teiibi CTOHTb h nHKaKOH Pocchh hc nonyHHM”³².

³⁰ M. Ha3apoB, Muccuh pyccKou iMuapauuu, CraBponoiib 1992, s. 6. Zob. także: Jl. KoncTaiiTHHOB, Muccun poccuucKou 3Muzpaifuu, [w:] Kynbmypnoe Hacjiedue poccuuCKOu 3MU2pai{im..., t. 2, s. 221-226.

¹ HI. TcpanHano, Jlumepumyputm otcu3Hb pyccKozo Tlapuotca 3ci noneem (1924 1974): 3cce, (iOCtiOMunanitn, cmambu, Hapn>K- Hbio-HopK 1987, s. 52.

Ibidem, s. 69. Kontynuację rozważań Zinaidy Gipppius stanowi artykuł wstępny pt. Otmm caoóodbi, który poetka przygotowała do tomu Jlumepamypubiu CMomp, wydanego w 1939 r. pod redakcją Dymitra Mereżkowskiego. Autorka analizuje w nim, na ile zmieniały się historycznie warunki funkcjonowania twórcy w przed- i porcwolucyjncj Rosji w aspekcie szeroko rozumianej kategorii wolności.