7921506420

1.6. Polityka właścicielska

Polityka właścicielska państwa określa docelowy kształt sektora publicznego w gosoodar-ce oraz cele i zadania jakie mają być osiągnięte dzięki uprawnieniom majątkowym państwa. Zasadniczo planuje się wycofanie Skarbu Państwa ze spółek z większości branż i sektorów gospodarki^. Strategię państwa jako właściciela i regulatora oraz przekształcenia własnościowe w poszczególnych branżach (a niekiedy poszczególnych podmiotach) określają rządowe programy i strategie sektorowe formułowane dla realizacji celów polityki gospodarczej i prawidłowego funkcjonowania gospodarki narodowej.

Dla spółek nie uwzględnianych w programach rządowych nie określa się krótkookresowych ani docelowych wyników ekonomicznych. Instrumentem polityki właścicielskiej wobec nich są nadzorcze uprawnienia korporacyjne wykorzystywane w celu poprawy efektywności działania (m.in. ze względu na dywidendę) i wzrostu wartości spółek, przygotowania ich do prywatyzacji oraz zapewnienia przejrzystości w działaniu.

1.6.1. Nadzór właścicielski i wykonywanie praw z akcji i udziałów

Polski system prawny w zakresie modelu nadzoru właścicielskiego nad podmiotami z kapitałowym udziałem Skarbu Państwa zasadniczo odpowiada standardom zawartym w Wytycznych OECD dotyczących nadzoru korporacyjnego w przedsiębiorstwach publicznych¹.

W spółkach podejmowanie decyzji strategicznych przysługujących najwyższym organom spółek jest oddzielone od bieżącego zarządu.

Nadzór i monitoring właścicielski sprawują komórki organizacyjne właściwych organów administracji rządowej, wspomagające te organy w wykonywaniu uprawnień z tytułu uczestnictwa Skarbu Państwa w strukturze właścicielskiej spółek, na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych, ustaw szczególnych, umów i statutów, a także w nadzorowaniu podmiotów innych niż spółki. Do ich zadań należy utrzymywanie łączności ze spółkami, zwłaszcza w sytuacjach wymagających szybkiej wymiany informacji, zasięgnięcia opinii lub przeprowadzenia kontroli. Spełniają one funkcje organizatorskie, administracyjne i kontrolne wobec rad nadzorczych.

Do sprawowania bezpośredniego stałego nadzoru korporacyjnego ustawowo wyznaczone są rady nadzorcze. Powołuje się do nich osoby wyłonione w postępowaniu konkursowym lub pracowników ministerstw. Pozycja rad nadzorczych wśród organów spółek i ich skład stwarza dodatkowe możliwości monitorowania i kontrolowania przez Skarb Państwa procesów zachodzących w spółkach.

W obszarze odpowiedzialności Ministerstwa Skarbu Państwa szczegółowe zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami i państwowymi osobami prawnymi oraz zasady postępowania przy wykonywaniu czynności nadzorczych przez komórki organizacyjne Ministerstwa formułowane są w zarządzeniach Ministra Skarbu Państwa. Na ich podstawie w nadzorowanych spółkach wdraża się rozszerzone w porównaniu do obowiązujących przepisów prawa powszechnego formy i procedury nadzoru, monitorowania i oceny działalności, a kadra zarządzająca dobierana jest spośród osób właściwie przygotowanych i spełniających podwyższone

⁶    Ramowa lista zamierzeń pryiratyzacyjnych na lata 2008-2011 po aktualizacji w lutym 2009 obejmuje 802 podmioty nadzorowane przez Ministra Skarbu Państwa. Nie przewiduje się prywatyzacji 25 podmiotów (wyliczonych w załączniku). Prywatyzacji nie będzie podlegać również 19 spółek z grupy mediów publicznych. W stosunku do 23 podmiotów przewiduje się możliwość przesunięcia prywatyzacji "* czasie.

Krótkookresowe zamierzenia właścicielskie rządu przedstawiane są Sejmowi corocznie w „Kierunkach prywatyzacji majątku Skarbu Państwa".

⁷    Przedsiębiorstwa publiczne, co do zasady, posiadają zdolność upadłościową, są zobowiązane do przestrzegania przepisów w zakresie ochrony konkurencji, a struktura własnościowa nie stanowi podstawy do uprzywilejowanego traktowania ich na gruncie przepisów o zamówieniach publicznych czy o pomocy publicznej. Pełne wdrożenie zaleceń zawartych w wytycznych OECD wymaga zmian legislacyjnych w niektórych obszarach: ustanowienia wymogu prowadzenia audytu wewnętrznego, eliminacji ograniczeń wynagrodzeń członków organów spółki, zapewnienia większej przejrzystości działalności dotowanej przez państwo.