7957909823

Z.W. Endler, A. Rychter, B. Juśkiewicz-Swaczyna, Zachowanie wartości... 13

części, ale również poprzez proces nasilonej eutrofizacji i synantropizacji. Jego efektem jest bujny rozwój Polygonum sachalinense na aluwium we wsi Kąty Rybackie. Zmiany hydrograficzne delty Wisły prowadzone od XVII wieku wymusiły zamulanie poprzez dopływ związków organicznych i osadów Szkarpawą i Wisłą Królewską oraz rzeką Elbląg. W 2005 roku stwierdzono spontaniczny i masowy pojaw Salvinia natans w rzekach i kanałach na obszarze od Nowego Dworu Gdańskiego do Kątów Rybackich. Budowa licznych kanałów melioracyjnych, przeciwpowodziowych oraz dróg wodnych zmieniła krajobraz zachodniej części Zalewu Wiślanego. Jednocześnie rozwój miast w jego południowej części wraz z budową dróg bitych i linii kolejowej spowodowały aktywizację gospodarki rybackiej i rolnej, co odbiło się na przekształceniu krawędzi Wzniesień Elbląskich. Krawędź ta została odlesiona, częściowo rozorana, zamieniona w ogrody warzywne, pola uprawne i łąki kośne. Brak sieci kanalizacyjnej miast i wsi doprowadził do stopniowego wzrostu użyźnienia wód laguny oraz przyśpieszenia procesu wypłycenia Zalewu. Od roku 1840 rozpoczęła się eksploatacja rekreacyjna Zalewu Wiślanego poprzez rejsy parowców. Związane jest to z rozwojem Krynicy Morskiej jako kurortu oraz rozbudową sieci hotelowej i kąpieliskowej w tej miejscowości. Pod koniec XX wieku nastąpiła zmiana orientacji gospodarczej tego regionu. Mniejsze znaczenie ma gospodarka rybacka czy rolnicza, priorytet uzyskuje masowa rekreacja w formie turystyki pobytowej i kwalifikowanej. Na potrzeby turystyczne obecnie wycina się ekosystemy leśne, plantuje wydmy nadzalewowe, buduje drogi oraz miejsca parkingowe. Przykładem zmian może być miasto Krynica Morska, gdzie liczba 1339 stałych mieszkańców zwiększa się w sezonie letnim o 20-40 tys. turystów pobytowych. Ta presja turystyczna rodzi nowe problemy wiążące się z gospodarką odpadami, ich gromadzeniem i wywozem oraz gospodarką wodno-ściekową. Osobny problem stanowi aktywizacja małych portów rybackich na Zalewie Wiślanym, których rola zmienia się w kierunku turystyki jachtowej, co wymaga spełnienia nowych warunków środowiskowych, jak np. zaopatrzenie w paliwo, odbiór odpadów itp.

Jak wynika z analizy historycznych materiałów kartograficznych, laguna Zalewu Wiślanego przed tysiącem lat była zasilana wodami Bałtyku. Po zalesieniu Mierzei Wiślanej w okolicach wsi Skowronki w najwęższym miejscu wykonano przekop o orientacyjnej szerokości 6 m, wykorzystywany przez łodzie rybackie [27]. Ten przekop zniknął około roku 1840, w momencie utworzenia Konsorcjum Parowcowego. Jedyna łączność i wymiana wód laguny odbywa się w okolicach Bałtijska (Pilawa). To historyczne przejście wykorzystywane było od XVI wieku, czego dowodem jest rozwój portu morskiego w Braniewie, gdzie na statki bałtyckie ładowano drewno i zboże [1].

Jednak zmiany trofii wód Zalewu Wiślanego, jego wypłycenie, nagromadzenie się osadów dennych powodują, że prosta wymiana wód Zatoki Gdańskiej z wodami laguny jest współcześnie bardzo ryzykowna. Tego typu „płukanie” wód Zalewu Wiślanego doprowadziłoby do niekontrolowanego skoku zmian trofii Zatoki Gdańskiej. Dodatkowo przypuszczalnie wskutek globalnego ocieplenia klimatycznego omawiany region znajduje się w potencjalnym obszarze zalania przez wody Bałtyku około roku 2080.