8344044065

Polityka społeczna, praca socjalna i działalność opiekuńcza...

cego układu interdyscyplinarnego, obejmującego i pedagogikę społeczną, i politykę społeczną, i pracę socjalną.

Działalność opiekuńcza w teorii i w praktyce

Od wieków wyróżnia się trzy główne nurty działań pedagogicznych: działania dydaktyczne, działania wychowawcze i działania opiekuńcze. Nas, w niniejszym opracowaniu, interesują nade wszystko działania opiekuńcze, które w aspekcie naukoznawczym prowadzą do subdyscypliny pedagogicznej pn. pedagogika opiekuńcza.

W Encyklopedii pedagogicznej XXI wieku ustalono następującą najogólniejszą definicję tej młodej subdyscypliny nauk pedagogicznych: „Pedagogika opiekuńcza — to dyscyplina nauk pedagogicznych powiązana z pedagogiką społeczną i polityką socjalną, której przedmiotem jest zjawisko opieki nad dziećmi i młodzieżą osieroconymi, opuszczonymi, zaniedbanymi, a także osobami w innych kategoriach wieku, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej"¹.

Funkcjonuje też, szczególnie w praktyce, określenie w następującej formule:

Pedagogika opiekuńcza jest subdyscypliną, która bada, opisuje i wyjaśnia fakty, sytuacje i procesy oraz istniejące między nimi zależności związane z tworzeniem warunków do zaspokajania potrzeb ludzi [wersja uogólniona — przyp. Z.W.].

Ireneusz Pyrzyk w swoim interesującym opracowaniu monograficznym nt. rozwoju teorii i metod polskiej pedagogiki opiekuńczej:

—    wyróżnia dwa dominujące podejścia w kwestii dyscyplinarności danej dziedziny wiedzy:

a)    traktowanie pedagogiki opiekuńczej jako części składowej pedagogiki społecznej (H. Radlińska, Z. Wiatrowski i inni),

b)    uzasadnienie blisko 80-letniej dążności do uznania pedagogiki opiekuńczej jako odrębnej subdyscypliny kompleksu nauk pedagogicznych (J.C. Babicki, I. Pyrzyk i inni);

—    opowiada się jednoznacznie za uznaniem pedagogiki opiekuńczej jako wyodrębnionej dziedziny wiedzy pedagogicznej, a tym samym za od-

17

1

Patrz: hasło „Pedagogika opiekuńcza" autorstwa Albin Kelm, Encyklopedia pedagogiczna XXI zuieku, t. IV, Warszawa 2005, s. 173-184 [oczywiście jest to jedna z upowszechnionych już w literaturze definicji pedagogiki opiekuńczej — przyp. Z.W.].