1464646690

nianych zwykle jako „problemy społeczne”¹. Praca socjalna, w znaczeniu przyjętym w przywołanym projekcie (który głosi między innymi postulat pracownika socjalnego jako mediatora, animatora i lokalnego polityka społecznego), podejmuje to wyzwanie i jest, z jednej strony, działaniem pomocowym i animacyj-nym, z drugiej zaś strony - politycznym.

Jeśli praca socjalna ma być skutecznym sposobem na osiągnięcie zmiany, to w każdym z tych trzech aspektów musi być ona także działaniem edukacyjnym, w którym refleksja nad rzeczywistością i krytyczny jej ogląd umożliwiają konstruktywne tworzenie światów nowych. To proces edukacji, w ramach którego, ucząc się, zmienia się pracownik socjalny, ale zmieniają się także jednostki i grupy, z którymi i dla których on działa. Przyjmując pedagogikę społeczną jako metateorię dla pracy socjalnej¹, orientującą ją jako działanie, można stwierdzić, że szczególne znaczenie i preferencje ma w tym wypadku edukacja środowiskowa². Stąd przedstawiane przez nas opracowanie z tak dużą siłą akcentuje edukację, zwłaszcza edukację środowiskową - edukację ku zmianie, ku pracy socjalnej jako działaniu pomocowemu, anima-cyjnemu oraz politycznemu.

Tytuł niniejszego tomu - Praca socjalna jako edukacja ku zmianie. Od edukacji do polityki - ma oddawać jego zawartość także w znaczeniu struktury tekstów, które układają się w nim w pewną drogę, jaka jest pokonywana w różnych wersjach pracy socjalnej, które - choć odbiegają od siebie szczegółowo rozumianymi treściami, metodami, formami i wymiarami - spotykają się i splatają w następującym porządku: od edukacji do polityki, od uczenia (się) i zmian w sobie do politycznego działania (w rozumieniu osiągania strukturalnych zmian rzeczywistości).

Zapowiedzianą w ten sposób zawartość niniejszego opracowania warto pokazać także w powiązaniu ze standardem środowiskowej pracy socjalnej, kształtowanym w ramach przywołanego projektu, i wspomniane zależności przedstawić następująco, tworząc tym samym strukturalne ramy opracowania - osie, na których rozpina się podejmowana w nim problematyka:

1.    Badanie - polityka

Badanie zjawisk społecznych, między innymi biedy, to jeden z możliwych sposobów oddziaływania na politykę społeczną³. Zakładane w projekcie prace nad innowacyjnym standardem środowiskowej pracy socjalnej - zorientowanym na aktywizujące wsparcie grup społecznych, środowisk i społeczności lokalnych zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym - mają doprowadzić do powstania rozwiązań, które będą stanowić wkład merytoryczny do projektów aktów prawnych, zwłaszcza w zakresie ustawy o pomocy społecznej.

Laboratorium Innowacji Społecznej, powołane do realizacji wspomnianych prac, dokonuje tego w sześciu fazach. Krańcowe fazy można precyzyjnie identyfikować jako relację „badanie - polityka” (pierwsza faza diagnozy to badanie, fazy piąta i szósta to polityka).

2.    Badanie - edukacja - polityka

W pracach Laboratorium Innowacji Społecznej relacja „badanie - polityka” jest zapośredniczona przez edukację, która negocjuje między jej elementami. Na przykład z badania (w fazie pierwszej) czyni badanie w działaniu, czyli proces uczenia się w toku czynności badawczych, z kolei wnioskowanie oraz proponowanie i rekomendowanie rozwiązań (faza piąta) jest wyrazem uczenia się z wypracowanego standardu, przy czym ostatnia z faz - upowszechnianie - wyraża nauczanie, którego jest treścią. Po drodze - to znaczy w fazach drugiej, trzeciej i czwartej - edukacja jest wymiarem dokonywanych konfrontacji zastanej rzeczywistości z jej prognozą, ponadto jest działalnością

8 II Praca socjalna jako edukacja ku zmianie

1

   E Maiynowicz-Hetka, Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. t 1,

2

   W. Theiss. Mała ojczyzna - w kręgu edukacji środowiskowej, [w.] Ośrodek kultury i aktywności lokalnej. W poszukiwaniu modelu Instytucji spoleczno-śclowej, red S. Molda. B. Skrzypczak, Stowarzyszenie Centrum Wspierania

3

Aktywności lokalnej CAL, Warszawa 2003, s. 18-33.