8002824099

W drugim pokoleniu trubadurów prowansalskich sławę zdobywa twórca, który, choć był synem piekarza, stał się poetą dworów i klasycznym poetą amour courtois:

Boże, gdybym tak jaskółką

Wzbił się do przestworu I po nocy dotarł ciemnej

Do mej Pani dworu!

Piękna Pani, twój kochany Z miłości marnieje,

Jeszcze chwila, a w nim serce Do reszty omdleje.

Pani ukochana,

Padam na kolana!

Śliczne ciało, twarz rumiana Srogi ból zadaje.

(tłum. Z. Romanowicz)

To Bernard de Yentadour. Obok niego Bertrand de Bom uznany za klasycznego twórcę sirventes. Ale wielkim szydercą, który poezję swą wymierzył przeciw Francuzom z północy i przeciw księżom, był działający już w XIII wieku Peire Cardenal, świadek straszliwej klęski ojczystej Prowansji pod ciosami słynnej i krwawej krucjaty przeciw sekcie Albigen-sów. Ta krucjata położyła kres kwitnącej dotychczas poezji trubadurów prowansalskich.

Orzeł, sęp i kruk nie śpieszy Z większą do ścierwa ochotą Jako lud, mnisi i kleszy,

Gdy poczuje w kiesie złoto.

Jak oplączą bogatego,

Nim wyda ostatnie tchnienie,

Że im całe odda mienie,

A wyzuje zeń krewnego.

Mnich i Frank złe chwalić każą Bo też korzyść z tego mają A pisarki i lichwiarze Wszyscy kupy się trzymają.

Łgarstwo, kłamstwo tak już światem Zawładnęło, że w parafii Nie masz, kto by nie potrafił Klepać głupstw za panem bratem.

(tłum. Z. Romanowicz)

Historia literatury nie rozstrzygnęła dotychczas kwestii pochodzenia tej poezji. Wysuwa się tezę ojej ludowych źródłach: że była to poezja chłopska, powoli doskonalona. Etapy owego doskonalenia są jednak nieznane, a charakter arystokratyczny i dworski liryki prowansalskich trubadurów jest przecież niewątpliwy. Istnieje także teza o trubadurach jako dziedzicach poezji arabskiej, mająca na swe poparcie fakt, że Prowansja znajdowała się w orbicie wpływów wyrafinowanej kultury dworów arabskich, kwitnących w Hiszpanii. Lecz i ta teza nie Umie sobie poradzić z wytłumaczeniem etapów pośrednich.

Nie budzi natomiast wątpliwości badaczy kwestia znaczenia liryki trubadurów prowansalskich i jej wpływu na poezję całej Europy: na twórczość liryczną północnej Francji,

14