8565557807

BIBLIOTEKI PUBLICZNE WOBEC SAMORZĄDÓW TERYTORIALNYCH 29

wzrastających cen książek i starzenia się zasobów bibliotecznych będzie się nasilało. W praktyce nowości docierają do bibliotek publicznych w niewystarczającej liczbie egzemplarzy i nierównomiernie, natomiast wiele zakupionych lub przekazywanych przez różne instytucje książek nie budzi żadnego zainteresowania. Trafiały one często do bibliotek skutkiem nacisku różnych instytucji partyjno-administracyjnych, któremu stosunkowo łatwo ulegały lokalne władze biblioteczne. W najbliższej przyszłości biblioteki publiczne powinny w większym stopniu respektować potrzeby czytelnicze, odpowiednio przemieszczać książki nie czytane, przeprowadzać systematyczną selekcję, zabiegać

0    popularyzację książek wartościowych, nie dostrzeganych oraz nie docenianych przez czytelników.

Samorządy terytorialne powinny nie tylko zapewnić środki na zakupy nowości wydawniczych, ale kontrolować ich wydatkowanie odwołując się do opinii społeczności lokalnej.

Ad 2. Sieć bibliotek publicznych w 1988 r. składała się z 49 wojewódzkich

1    miejskich bibliotek publicznych, 193 miejskich, 549 bibliotek miasta i gminy, 1542 bibliotek gminnych, 7861 filii bibliotecznych i 22 891 punktów bibliotecznych ¹⁰. Rozproszony typ osadnictwa na wsi, słaba komunikacja autobusowa, niedostatek prywatnych samochodów, brak telefonów itp. powodują, że sieć bibliotek publicznych jest gęsta, a wskaźnik wyrażający się liczbą mieszkańców przypadających na 1 bibliotekę jest niski i wynosi 3686. W porównaniu z międzynarodowymi normami IFLA jest to jeden z najkorzystniejszych wskaźników w Europie. Uwarunkowania przestrzenne i cywilizacyjne sprawiają, że zasięg oddziaływania biblioteki publicznej na wsi nie przekracza 1 km. Wypożyczanie książki z biblioteki wymaga pokonania drogi do niej przeważnie pieszo. Stąd konieczność utrzymania filii bibliotecznych we wsiach, które nie są siedzibą władz gminnych. Zastąpienie ich obsługą bibliobusową przy naszym stanie dróg, warunkach klimatycznych (zwłaszcza zimą) i niedostatkach obsługi technicznej jest ciągle mało realne. Zasięg przestrzenny oddziaływania biblioteki, głównie na wsi, jest ważnym elementem i lekceważyć go nie sposób. Jednak u podstaw budowy sieci bibliotek publicznych legła świadomość specyfiki biblioteki jako instytucji kultury. Zakładając jej ścisłe powiązania ze środowiskiem, wypada pamiętać, że pełni ona funkcje wykraczające poza kulturę lokalną. Jej pośrednictwo w udostępnianiu książek i czasopism z innych zasobniejszych bibliotek, świadczone usługi informacyjne, kontakty ze środowiskami twórczymi (m.in. spotkania czytelników z pisarzami, uczonymi, specjalistami reprezentującymi różne dziedziny wiedzy), wszystko to umożliwia czytelnikowi przekroczenie barier ograniczających dostęp do literatury pięknej i naukowej, popularnonaukowej a nawet specjalistycznej. Biblioteka publiczna już dawno przestała być izolowaną, samowystarczalną wypożyczalnią książek do czytania. I choć nieraz może być taka rzeczywiście, to jednak większość bibliotek publicznych w Polsce tworzy zwartą i logiczną

¹⁰ Biblioteki Publiczne w liczbach 1988. Warszawa 1989.