8658359365

Zmiany w strukturze pici i wieku ludności 443

spis gospodarstw rolnych. Materiały Narodowego Spisu Powszechnego z dnia 3.12.1950 r. są bardzo obfite i szczegółowe. Nie są jednak pozbawione pewnych błędów, jak na przykład nieokreślanie wieku w ogóle, lub określenie go w przybliżeniu dla pewnej liczby ludności — zjawisko to występuje prawie we wszystkich powiatach. Wielkość tych błędów nie wpływa jednak w sposób zasadniczy na ogólną strukturę wieku ludności w powiatach. W porównaniu ze spisem z 1946 r. materiały są bardziej szczegółowe, a zakres informacji większy. Materiały są dostępne w Głównym Urzędzie Statystycznym w Warszawie, przy czym wyniki spisu nie zostały dotychczas w całości opublikowane do powszechnego użytku.

4. Metoda opracowania

Przed przystąpieniem do właściwego tematu pragniemy podkreślić, że przyjęte w niniejszym opracowaniu trzy podstawowe grupy wiekowe: a) przedprodukcyjna — poniżej 18 lat, b) produkcyjna od 18 do 59 lat i c) poprodukcyjna — powyżej 60 lat, są grupami umownymi, stosowanymi w opracowaniach demograficznych. Nie należy jednak uważać ich za doskonałe i niezmienne. Grupa pierwsza i trzecia stanowią na ogół ludność nieproduktywną, jednakże z praktyki wiadomo, że część osób grupy poniżej 18 lat jest zatrudniona w produkcji; pracuje także poważny odsetek, zwłaszcza wśród mężczyzn w grupie powyżej 60 lat. Grupa druga, od 18 do 59 lat, obejmuje na ogół ludność produkcyjną, jednak pewna część osób przed ukończeniem 60 lat przestaje pracować. Zmiany zachodzące w granicach wieku produkcyjnego idą w dwóch kierunkach. Po pierwsze zatrudnienie w grupie do 18 lat będzie zapewne maleć. Dyskutowana jest bowiem sprawa powszechnego obowiązku szkolnego w zakresie szkoły średniej, co zlikwidowałoby prawie całkowicie zatrudnienia młodocianych. Zatem dolna granica wieku produkcyjnego może ulec w przyszłości podwyższeniu. Drugi kierunek zmian dotyczy górnej granicy wieku. Chociaż w latach najbliższych zatrudnienie po przekroczeniu 60 lat będzie zapewne utrzymywało się nadal, to jednak należy się liczyć z obniżeniem się górnej granicy wieku produkcyjnego.

Już w chwili obecnej nie we wszystkich zawodach górna granica wieku jest jednakowa, a takie zdobycze klasy robotniczej jak np. Karta Górnika, Karta Hutnika itp. wskazują, że zmiany w ustawodawstwie pracy i zaopatrzeniu emerytalnym pójdą w kierunku obniżenia górnej granicy wieku produkcyjnego.

Jakkolwiek odrębnym zagadnieniem jest sprawa granicy wieku produkcyjnego kobiet, to jednak w niniejszej pracy, dla uproszczenia rozważań, przyjęto te same grupy wiekowe dla mężczyzn i kobiet.

Ponieważ materiały spisowe nie są w obu spisach porównywalne pod względem zakresu, z konieczności musimy ograniczyć się do porównania udziału mężczyzn w rozmieszczeniu przestrzennym w stosunku do ogółu ludności oraz trzech podstawowych grup wiekowych ludności; poniżej 18 lat, 18—59 lat, oraz powyżej 60 lat, jednak bez uwzględnienia podziału według płci w poszczególnych grupach wiekowych. Na podstawie danych spisu z dnia 14.2.1946 r. i z dnia 3.12.1950 r. obliczono dla powiatów i miast wydzielonych różnice w procentowym udziale poszczególnych grup wiekowych w stosunku do ogółu ludności oraz w .procentowym udziale męż-