8658359367

394 nokientij Gierasimo

silków całej ludzkości w dziedzinie kompleksowego i różnorodnego wykorzystania już odkrytych zasobów naturalnych oraz przeobrażenia przyrody i gospodarki już poznanych regionów i krajów.

Należy przy tym podkreślić, że wraz z rozwojem potężnych środków współczesnej techniki te nowe zadania badań geograficznych nie tylko nie podlegają uproszczeniu, lecz przeciwnie, coraz bardziej komplikują się, ponieważ efektywne zastosowanie środków nowej techniki wymaga szczególnie gruntownej i zróżnicowanej wiedzy o właściwościach wykorzystywanego terytorium lub własności przeobrażonego zjawiska przyrody.

Dlatego, aby uzyskać dokładne i wszechstronne poznanie geograficzne jakiegoś terytorium oraz cechujących go zjawisk, zadość czyniące wymaganiom współczesnych celów praktycznych, jak również, aby dać pełnowartościowe wyjaśnienie naukowe ujawnionego w badaniach geograficznych zróżnicowania cech poszczególnych obszarów, odpowiadające wymogom i pojęciom współczesnej nauki, jest rzeczą konieczną posiadanie daleko głębszych i bardziej różnorodnych wiadomości naukowych niż dawniej, oraz dysponowania licznymi szczegółowymi metodami badań terenowych oraz kameralnych. Wszystko to wzięte razem, nie może z reguły być zrealizowane obecnie w ramach jednej nauki i silami jednego specjalisty. Na współczesnym etapie rozwojowym geografia zamiast jednej nauki — jak to było dawniej — staje się całym systemem nauk, a zamiast jednego, uniwersalnego badacza-encyklop<ed'ysty uprawiającego geografię, uprawiana ona jest przez zespołowy, zorganizowany według jednego planu wysiłek licznych geografów-specjalistów.

Z powyższego wynika, że u podstaw dzisiejszego stanu geografii w ZSRR, tak jak i w innych krajach, leży skomplikowany i różnorodny proces rozwoju nowego systemu dyscyplin naukowych, powstający na miejscu dawnej geografii. Obecnie w ZSRR zarysowały się już wystarczająco wyraźnie zasadnicze kontury współczesnego systemu nauk geograficznych, jak również zasady ich podziału oraz wzajemnych powiązań.

Z punktu widzenia geografów radzieckich można uważać za rzecz ogólnie uznaną, że przedmiotem badania całego systemu nauk geograficznych jest środowisko geograficzne (sfera lub powłoka geograficzna), tj. całokształt otaczających nas i powiązanych ze sobą przedmiotów i zjawisk przyrody na powierzchni Ziemi, ludność i jej społeczna, produkcyjna działalność, jak również związki środowiska geograficznego z produkcją społeczną i życiem ludzi.

Z tego wynika, że w dobie obecnej system nauk geograficznych powinien przede wszystkim dzielić się na dwa wielkie działy (lub podsystemy): geografię fizyczną i geografię ekonomiczną, z włączeniem do tej ostatniej również geografii zaludnienia. Podział ten wynika z samej istoty obiektów badanych przez geografię — zjawisk przyrody, z jednej strony i — zjawisk społecznych, z drugiej. Podział ten opiera się na metodologicznych zasadach i powiązaniach odpowiednich dyscyplin geograficznych z naukami przyrodniczymi lub społecznymi. Geografia fizyczna, wzięta jako całość, bada zjawiska przyrody i przez to ma za punkt wyjścia prawidłowości właściwe rozwojowi przyrody, tj. prawidłowości badane przez nauki przyrodnicze. Geografia ekonomiczna bada zjawiska społeczne (wla-