8658359956

Katalog Frz£dm1otoWV 99

haseł przedmiotowych Przewodnika Bibliograficznego są one ściśle reglamentowane) eliminuje takie przypadki — a problem pozostaje: jak zapewnić większą liczbę _Hwejść” do systemu informacyjno-wyszukiwawczego bez wzrostu szumu informacyjnego, tzn. obniżenia wartości wyszukiwawczej poszczególnych haseł. Rozwiązanie przynoszą systemy zautomatyzowane, w tradycyjnych katalogach szuka się optymalnego kompromisu.

Propozycje terminologiczne wysunęła również L. G. Wołgar’⁶. By uporać się z kontrowersyjnym od lat sposobem rozumienia kompleksów przedmiotowych, zaproponowała ona wprowadzenie terminów kompleksu 1-go, 2-go i 3-go stopnia. Kompleks przedmiotowy 1-go stopnia (wąski) jest zorganizowany wokół wspólnego tematu z różnymi określnikami. Kompleks 2-go stopnia (rozszerzony) obejmuje grupę tematów o identycznym lub zbliżonym pierwszym wyrazie skupiającym ją w jednym miejscu katalogu (np. Kosmiczna medycyna, Kosmiczne loty). Kompleks 3-go stopnia (szeroki) powstaje na bazie tematów bliskich treściowo, lecz rozproszonych po katalogu a powiązanych ze sobą odsyłaczami. Badania nie wykazały różnic w metodyce ich tworzenia w zależności od typu biblioteki, wystąpiły jedynie różnice związane z rozmiarami katalogu: przy bardzo małym księgozbiorze biblioteki obywają się bez kompleksów szerokich a nawet rozszerzonych. Najwcześniej powstają one dla haseł z zakresu specjalizacji danej biblioteki. W bibliotekach największych całe piśmiennictwo należy do kompleksów przedmiotowych wszystkich trzech rodzajów.

L. E. Gienin⁷ nawiązuje do koncepcji G. A. Sarajewej pracującej nad gramatyką języka haseł przedmiotowych z wykorzystaniem zasad analizy fasetowej (kategorialnej), koncepcji poziomów hierarchii i terminologii językoznawstwa¹. Wyróżniając w języku informacyjnym trzy poziomy: elementarnych jednostek leksykalnych, haseł przedmiotowych i charakterystyk wyszukiwawczych skonstruowała ona model składający się z wykazu jednostek języka wraz z ich wzajemnymi relacjami (paradygmatyką) i zasadami łączenia tych jednostek (syntaktyką). Model ten Gienin zastosował do porównawczego badania opracowania zestawu dokumentów z dziedziny folkloru w dwóch językach informacyjnych: haseł przedmiotowych i klasyfikacji biblioteczno-bibliograficznej — BBK (posłużono się eksperymentalnym, całkowicie fasetowym jej rozdziałem). Analiza wykazała przydatność takiej metody do precyzowania zakresów różnych jednostek języka informacyjnego, co dostarcza nun. praktycznie użytecznych wskazówek dla rozstrzygnięć metodycznych. Stwierdzono ponadto, że jednostki leksykalne fasetowego języka informacyjnego mogą służyć tworzeniu języków informacyjnych innych typów.

G. A. Sarajewa⁸ zajęła się tym razem zestawieniem słownictwa języków informacyjnych tradycyjnego i nietradycyjnego typu. Materiał badawczy stanowiły dokumenty z dziedziny językoznawstwa, zindeksowane dwoma językami tradycyjnymi: haseł przedmiotowych i BBK oraz nietradycyjnym językiem słów kluczowych (z tytułów dokumentów). Niezgodności w zakresie jednostek leksykalnych w tych 3 językach można poklasyfikować następująco: 1) takie jednostki leksykalne, których brak w języku słów kluczowych, gdyż nie wystąpiły w tytule (8%); 2) słowa kluczowe nie mające odpowiednika w badanych językach tradycyjnych, ale odpowiadające kategoriom występującym w tych językach (np. przedmiot nauki, metody badań), lub takie, dla których można kategorie stworzyć, a więc i wprowadzić je do tych języków (30%); 3) słowa kluczowe, dla których takich kategorii

7*

1

L. G. Volgar¹: O predmetnych kompleksach v predmetnych katalogach błbUotefc raz¹ nogo tipa, s. 45-61.

¹ L. E. Genin: O prlmenenii fasetnych prłncipot; t urovnevo] koncepcM v razrabotke IPJa, 8. 62-65.

•    G. A. Saraeva: O postroenti modeli grammatlkl informctclonno-polśkooogo jaiyka. W: Voprosy predmetlzacM i predmetnyj katalog. Leningrad 1979, s. 157-167.

•    G. A. Saraeva: O GowieMttmosu leksikl v IPJa tradtclonnogo i netradldonnogo tłpou, s. 66-103.