8658359997

WYP02YCZANIE I REWERS BIBLIOTECZNY 33

takie materiały biblioteczne, które mogą być odtworzone, odkupione. Biblioteki z zasady nie prowadzą wypożyczania czasopism, zwłaszcza nieoprawnych. Nie wypożycza się dzieł z księgozbioru podręcznego biblioteki, dzieł o dużej wartości historycznej, dzieł rzadkich, np. zbiorów specjalnych (rękopisy, stare druki, muzykaiia), egzemplarzy archiwalnych, tych wszystkich cennych materiałów bibliotecznych, które muszą być w swoim nienaruszonym kształcie zachowane dla potomności; tego rodzaju dzieła mogą być udostępniane wyłącznie prezencyjnie, pod kontrolą odpowiedzialnych pracowników biblioteki.

Większość bibliotek traktuje wypożyczanie zbiorów jako swoje najważniejsze zadanie; w tym celu stworzona została i jest systematycznie rozbudowywana sieć biblioteczna, służąca rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych całego naszego społeczeństwa, współdziałająca w upowszechnianiu wiedzy i rozwoju kultury (art. 23) [3]. Np. biblioteki publiczne gromadzą zbiory, które kwalifikują się do wypożyczania; tylko niektóre biblioteki wojewódzkie (mające status bibliotek naukowych) mają działy zbiorów specjalnych, o dużej wartości naukowej, historycznej, które udostępniane są wyłącznie prezencyjnie, na ściśle określonych zasadach.

Dlatego każda biblioteka, każdy bibliotekarz musi działać w taki sposób, aby zawsze można było skutecznie domagać się zwrotu wypożyczonych materiałów, a w ostateczności zapłacenia ekwiwalentu pieniężnego oraz kar umownych, wynikających z ustaleń regulaminu. Działanie takie wymaga:

—    posiadania dobrego regulaminu bibliotecznego, określającego dokładnie warunki działania wypożyczalni, terminy zwrotu wypożyczonych dzieł, a także przewidującego kary umowne, dotkliwe dla niesumiennych czytelników, ale ustalone w rozsądnej kwocie;

—    wydawania materiałów bibliotecznych wyłącznie po odebraniu od czytelnika prawidłowo wypełnionych rewersów;

—    monitowania czytelników w możliwie jak najskuteczniejszy i udokumentowany sposób, w ostateczności egzekwowania od nich odszkodowań i kar umownych;

—    w żadnym wypadku niedopuszczania do przedawnienia roszczeń.

Przestrzeganie tych zasad pozwoli bibliotekarzom na właściwe wywiązanie się z nałożonych na nich obowiązków, na stworzenie systemu skutecznej ochrony nad powierzonymi ich pieczy zbiorami.

3 — rmegląd Biblioteczny 1/83