9003499582

wiada się choćby E. Tugendhat, który - choć w odróżnieniu od Rorty'ego dostrzega potrzebę tradycyjnej filozofii - podkreśla konieczność poszerzenia filozofii analitycznej o problemy filozofii tradycyjnej stwierdzając zarazem, że spotkanie z innymi wspólnotami językowymi ukazuje „latentny charakter hermeneutyczny metody analitycznej”⁴¹. O Wit-tgensteinowskich grach językowych i ich powiązaniu z perspektywą hermeneutyczną

A ^

wspomina także Gadamer . Postacią charakterystyczną w tym kontekście jest P. Rico-eur. Wykorzystuje on elementy filozofii lingwistycznej do realizacji swego hermeneu-tycznego projektu, którego cel może być określony w kategoriach etycznych i antropologicznych⁴³.

2. Jaki Witteenstein?

Filozofia Wittgensteina, zarówno „wczesna”, jak i „późna”, jest niewątpliwie jedną z najbardziej wpływowych i jednocześnie najczęściej komentowanych koncepcji we współczesnej filozofii. W ślad za popularnością jego koncepcji idzie także ogromna różnorodność i rozbieżność interpretacyjna jego myśli. Dość przyznać, że nawiązania do jego filozofii znajdujemy zarówno w publikacjach związanych np. z filozofią logiki, matematyki, jak i w tekstach filozofów hermeneutycznych czy nawet tych, poruszających kwestie religijne i mistyczne. Podobna rozbieżność panuje wśród autorów starających się dociec sensu i celu Wittgensteinowskiego dzieła.

filozofii był dość powszechny w polskich środowiskach

Jeszcze do niedawna dominowały dość jednoznaczne wykładnie, które zbliżały myśl Wittgensteina do idei pozytywistycznych oraz analitycznych. Najbliższym polskiemu czytelnikowi przykładem może być komentarz B. Wolniewicza do Dociekań, w którym stwierdza on, że tekst ten to chaotyczny zbór różnych uwag, który prawdopodobnie nie przedstawia większej wartości filozoficznej i sprawia wrażenie dzieła niedokończone

go

Taki

⁴¹    E. Tugendhat: Bycie. Prawda. Rozprawy filozoficzne. Tłum. J. Sidorek. Wraszawa 1999, s. 274.

42

H. - G. Gadamer: Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. B. Baran. Warszawa 2004, s.15.

43

P. Ricoeur: Refleksja dokonana. Autobiografia intelektualna. Tłum. P. Bobowska-Nastaszewska. Kęty 2005, s. 54

⁴⁴    Por. B. Wolniewicz: Od tłumacza. W: L. Wittgenstein: Dociekania s. X. Porównaj także komentarz M. Soina: Idem: Gramatyka i metafizyka. Problem Wittgensteina. Wrocław 2001, s. 15.

23