475

466 Rośliny ze stanowisk naturalnych

ścielące się, gęsto ulistnione (rys. 127). W odróżnieniu od borówki brusznicy liście mają gęstą siateczkę nerwów, bez gruczołów w postaci kropek; owoce (jagody) są suche i mączyste, a nie soczyste i cierpkawokwaśne. Liście skórzaste, gładkie mają charakterystyczny łopatkowy kształt, odwrotnie jajowaty, od spodu są ciemnozielone, siatkowato unerwione. Kwitnie w maju i czerwcu. Wskutek rabunkowego zbioru mącznica została w niektórych miejscowościach zupełnie wyniszczona (wyrywano całe rośliny, wywożono wozami i po ususzeniu w stodole omłacano). Obecnie jest ustawowo chroniona, a zbiór liści do celów lecznictwa i garbarstwa można

466 Rośliny ze stanowisk naturalnych

C    d    e

Rys. 127. Mącznica lekarska [Arctostaphylos uva-ursi):

a — pęd kwitnący; b ■— liść; c — kwiat; d — przekrój podłużny kwiatu; e — owoce (jagody)

przeprowadzać wyłącznie po uzyskaniu specjalnego zezwolenia i pod kontrolą władz leśnych w tych tylko miejscowościach, gdzie mącznica występuje masowo i to przy zachowaniu niezbędnych ostrożności, by nie uszkadzać młodych roślinek i nie niszczyć stanowisk. Wprowadza się ją do pół-kultur leśnych.

Surowiec. Surowcem są liście mącznicy — Fol. Uvae-ursi FF III. Liście są łopatkowate, krótkoogonkowe, długości do 3 cm, skórzaste, barwy ciemnozielonej. Brzegi liścia bywają lekko podgięte. Powierzchnia jest gładka, lśniąca, delikatnie siateczko wata. Surowiec ma smak gorzkawy, ściągający; zapachu brak. Zawiera jako ciała czynne pochodne hydrochinu, arbutynę i metyloarbutynę w ilości około 11%, poza tym garbniki, kwasy i barwniki.