78 A. M. KŁONKOWSKI
jony Li+ lokują się w mniejszych otoczeniach niż jony K+. Z tego powodu nie występuje szybka „wymiana miejsc” w czasie reakcji między Li+ i K + (lub innymi parami różnych jonów), gdyż taka wymiana wymaga ekspansji sieci w tym miejscu, gdzie był mniejszy z jonów i kontrakcji sieci po większym.
Nasze badania szkieł glinokrzemianowych z mieszanymi tlenkami (LizO + NazO) oraz (Na20 4- KzO) potwierdziły występowanie efektu mieszanego alkalicznego w wypadku współczynnika załamania światła, temperatury transformacji szkła i odporności chemicznej [24, 27]. Ciekawe, że ta ostatnia właściwość wskazuje na wyraźne, dodatnie odchylenia od zmian liniowych, gdy obserwuje się ługowanie ze szkła lżejszego z dwu litowców. Szczególnie wyraźnie widać to dla układu (NazO + K20), o czym przekonują wykresy na rys. lla i llb.
ŻELE
Innymi materiałami amorficznymi są koloidy usieciowane, czyli żele. Są to zasadniczo dyspersje, w których wiązania pomiędzy elementami jednej z dwu faz są tak silne, że cały układ tworzy sztywną strukturę sieciową, stawiającą opór wobec małych nacisków. W nieorganicznym żelu tlenkowym jedną z faz przenikających materiał jest sieć złożona z makromolekuł nieorganicznych scalo-
Rys. IZ Schematyczne przedstawienie struktury zdu [3]