922740760

94 T. LECH

Zawartość rtęci w powietrzu atmosferycznym różnych regionów świata przedstawiono w tab. 2.

Tabela 2. Zawartość rtęci w powietrzu atmosferycznym [ng/m³],

wg [12]

Kraj	Zakres	Średnia
Grenlandia	0,04-0,08
Ocean Spokojny	0,6-0,7
b. ZSRR	0,3-7,0
USA: Kalifornia	0,5-50
stany pd.-zach.	3-9	4,8
Chicago	3-39	9,7
rejon złóż Hg	57-108	63
rejon złóż Cu	7-53	27
b. Jugosławia: wieś		0,5
Ljubljana		2,5
Idrija, miasto		570
Idrija, kopalnia Hg		8500

ROLA ŁAŃCUCHA BIOLOGICZNEGO W PRZENIKANIU RTĘCI ZE ŚRODOWISKA DO ORGANIZMÓW ŻYWYCH

Stężenie rtęci w wodzie ma wpływ na jej zawartość w poszczególnych ogniwach wodnego łańcucha pokarmowego, w skład którego wchodzą: fitoplankton i zooplankton — ryby — ryby drapieżne oraz ssaki morskie — człowiek [8].

Metylacja nieorganicznej rtęci w mułach, osadach jezior i rzek oraz w oceanach jest kluczowym etapem w transporcie rtęci wydobywanej z wymienionych akwenów w postaci skażonych produktów żywnościowych, spożywanych później przez człowieka. Związki metylortęciowe wykazują silne właściwości biologicznej kumulacji i, w porównaniu z innymi organicznymi połączeniami rtęci, bardzo wolno ulegają destrukcji do rtęci nieorganicznej [1, 11]. Główną rolę w kumulowaniu rtęci przez organizmy wodne odgrywają drobnoustroje (Pseudomonas). Zawartość rtęci w rybach wpływa oczywiście na poziomy tego metalu w tkankach innych zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym. W ich przypadku stwierdzono istotną zależność od sposobu odżywiania się. W mięśniach zwierząt ziemnowodnych, pochodzących z tej samej okolicy, stwierdzono na przykład następujące ilości rtęci: bóbr (roślinożerny) — 0,032 pg/g, szop (wszystkożerny) - 0,278 pg/g, wydra (rybożerna) — 0,889 pg/g. Podobne zależności wykryto u ptaków i u ludzi, dla których podstawowym źródłem białka w pożywieniu były ryby.

W łańcuchu biologicznym wodnym źródło skażenia rtęcią ma charakter głównie przemysłowy, w łańcuchu lądowym natomiast wynika ono m.in. ze stosowania w rolnictwie fungicydów rtęciowych, przede wszystkim w charakterze alkilowych połączeń rtęci [10]. Rtęć przechodzi początkowo do gryzoni