8960330049

138 | Paweł Sobczak przykład tego rodzaju działalności stanowi twórczość zespołu Stare Dobre Małżeństwo. Jego repertuar składa się w znacznej części z piosenek opartych na wierszach Edwarda Stachury (m.in. Człowiek człowiekowi, Jest już za późno, nie jest za późno, Z nim będziesz szczęśliwsza czy Nie rozdziobią nas kruki)⁴⁷. Innymi ważnymi reprezentantami tego nurtu są Elżbieta Wojnowska, Anna Szałapak, Magda Umer, Elżbieta Adamiak, Piotr Woźniak czy Jacek Wójcicki. Nie ulega jednak wątpliwości, że artystą, który najchętniej i najkonsekwentniej posługuje się utworami literackimi jako tekstami swoich piosenek, jest obecnie Grzegorz Tumau. Na kilkunastu dotychczas wydanych płytach krakowski pianista, wokalista i kompozytor sięgnął do dorobku niemalże wszystkich uznanych dwudziestowiecznych polskich poetów⁴⁸. W repertuarze Tumaua znajdują się utwory skomponowane do liryków — oprócz dotychczas wymienianych twórców — także Stanisława Barańczaka (tłumaczenie wiersza Edwarda Estlina Cummingsa Wielka ulewa wielka śnieżyca), Jana Brzechwy (Marta i W prowincjonalnym małym mieście, Słowicza, Wzdłuż ulic, Niebo i ziemia oraz 24 smutki), Leopolda Staffa (Więc można kochać), Jarosława Iwaszkiewicza (Takiej drugiej nocy), Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (Kto chce bym go kochała) i Bronisława Maja (Pieśń Aulety)⁴⁹. Wyliczenie wierszy, do których Grzegorz Turnau skomponował muzykę i które zaśpiewał, pozwala określić go mianem niestrudzonego popularyzatora polskiej poezji, zgodnie z uwagą Michała Głowińskiego traktującego „poezję śpiewaną" jako „jedną z prób wprowadzenia twórczości tzw. wysokiego obiegu w obieg popularny"⁵⁰. Gdybyśmy chcieli ująć zagadnienie syntetycznie, należałoby pokusić się o następujące stwierdzenie: o ile piosenki o walorach literackich nobilitują gatunek tradycyjnie przynależny kulturze masowej, o tyle utwory wykorzystujące dzieła literackie „ściągają" poezję z piedestału i upowszechniają ją, wprowadzając w obieg popularny.

W niniejszym przeglądzie nie może zabraknąć młodszych pokoleń twórców polskiej muzyki, dla których również literatura staje się intrygującym źródłem inspiraqi. Po teksty poetyckie sięgają najważniejsze polskie piosenkarki, cieszące się uznaniem zarówno publiczności, jak i recenzentów: Anna Maria Jopek, Kayah i Justyna Steczkowska⁵¹. Jopek wystąpiła także gościnnie na płycie Lubię, kiedy kobieta (2001), która zawierała melodeklamacje (parlanda⁵²)

⁴⁷    Por. Stare Dobre Małżeństwo - Antologia, Łódź 2000. Książka pełni funkcję śpiewnika, w którym oprócz tekstów znajdują się także zapisy nutowe najbardziej znanych piosenek zespołu.

⁴⁸    Np. Bolesława Leśmiana (Szli tędy ludzie, [w:] Grzegorz Turnau, Tutaj jestem, Pomaton EMI, 1997), Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Pompa, [w:] Grzegorz Tumau, To tu, to tam, Pomaton EMI, 1995; Płacz po Izoldzie, [w:] Grzegorz Tumau, Tutaj jestem, Pomaton EMI, 1997; Kryzus w branży szarlatanów oraz Inteligenci, [w:] Kruchy świat, kruche szkło, Stowarzyszenie Piwnicy Pod Baranami „Klub 40", 2007), Tadeusza Nowaka (Nie wiem o trauńe, [w:] Grzegorz Tumau, Historia pewnej podróży, EMI Musie Poland, 2006); Juliana Tuwima (Miejscowa idiotka z tutejszym kretynem, [w:J Do zobaczenia, EMI Musie Poland, 2009), Zbigniewa Herberta (Późnojesienny wiersz Pana Cogito przeznaczomj dla kd)iecych pism oraz Struna, [w:] Grzegorz Tumau, Do zobaczenia, EMI Musie Poland, 2007).

⁴⁹    Wielka ulewa uńelka śnieżyca, Marta, IVprowincjonalnym małym nueście, [w:] Grzegorz Tumau, To tu to tam; Słowicza, Wzdłuż ulic, Niebo i ziemia, 24 smutki, Więc można kochać, Takiej drugiej nocy, Kto chce bym go kochała, [w:] Grzegorz Turnau, Tutaj jestem; Pieśń Aulety, [w:] Grzegorz Tumau, Do zobaczenia.

⁵⁰    M. Głowiński, Literatura a muzyka, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, dz. cyt., s. 551.

⁵¹    Np. Anna Maria Jopek, Upojenie (tekst Stanisława Groehowiaka), [w:] Paraf, Universal Musie, 2003; Kayah, Kiedy mówisz (wiersz Jana Twardowskiego), [w:] JakaJaKayah, BMG, 2000; Justyna Steczkowska, Karuzela z madonnami, [w:] Femme Fatale, Pomaton EMI, 2004.

⁵²    Parlando to zbliżony do mowy sposób realizacji wokalu, „w piosence: wyraźna deklamacja słów utworu" (A. Wolański, Słownik terminów muzyki rozrywkowej, Wrocław 2000, s. 172).