9515745159

Znaczenie kapitału intelektualnego w zarządzaniu nowoczesnym przedsiębiorstwem 19

Elementy składowe kapitału intelektualnego przybierają różne wymiary w zależności od przyjętego modelu, stąd ich identyfikacja również powinna być wielowymiarowa. Zależności między komponentami określają siłę i skuteczność przekształcania aktywów niematerialnych, ukrytego potencjału w składniki wartości przedsiębiorstwa. Pomiar, jako najtrudniejszy etap procesu, daje obraz kondycji poszczególnych składników kapitału intelektualnego oraz efektu ich zaangażowania w budowaniu całkowitej wartości. Stąd odpowiedni dobór wskaźników powinien uwzględniać szereg czynników, jak choćby: specyfikę działalności przedsiębiorstwa, jego wielkość, charakterystykę wymiaru intelektualnego itp. Wykorzystanie oraz rozwój kapitału intelektualnego zakłada stosowanie kompleksowych metod, technik i narzędzi stymulujących niematerialne aktywa.

Bardziej wnikliwa analiza zaprezentowanych definicji pozwala na znalezienie kilku punktów wspólnych dla opisu kapitału intelektualnego i pokrewnych mu pojęć:

•    kapitał intelektualny oparty jest na wiedzy;

•    kapitał intelektualny jest połączeniem aktywów niematerialnych (ich uporządkowaniem, świadomym wymiarem);

•    kapitał intelektualny wypełnia lukę między postrzeganiem rynkowym i rzeczywistością rachunkową (między wartością rynkową a księgową^3I);

•    kapitał intelektualny obejmuje wszystkie niewymierne elementy kształtujące różnice pomiędzy całkowitą wartością przedsiębiorstwa a jego wartością finansową (różnica między całkowitą wartością a kapitałem tradycyjnym i finansowym);

•    kapitał intelektualny nie pasuje do tradycyjnego modelu rachunkowości (próbuje on wycenić działania, takie jak np.: kompetencje pracowników czy lojalność klientów, które mogą przez wiele lat nie mieć wpływu na zyski przedsiębiorstwa, nie docenia natomiast krótkoterminowych sukcesów, które często wpływają w mniejszym stopniu na pozycję przedsiębiorstwa w przyszłości);

•    właściwe wykorzystanie kapitału intelektualnego stwarza przedsiębiorstwu podstawy dla uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku;

•    na kapitał intelektualny składają się komponenty o różnym stopniu agregacji (w zależności od korzeni koncepcyjnych);

•    zarządzanie kapitałem intelektualnym najogólniej uzależnione jest od specyfiki działalności przedsiębiorstwa: od wielkości, branży w której działa, obrazu i jakości jego wymiaru intelektualnego itp.

1.2. Kapitał intelektualny a formy i wielkość organizacji

1.2.1. Kapitał intelektualny w nowoczesnych formach organizacji

Radykalna zmiana warunków otoczenia, w jakich przychodzi funkcjonować przedsiębiorstwom wymusza daleko idące zmiany w sposobach ich organizacji i zarządzania. Widoczne symptomy wyczerpania przez przedsiębiorstwa możliwości zawartych w specjalizacji ludzi i komórek organizacyjnych (jedna z podstawowych zasad rewolucji przemysłowej) pozwalają twierdzić, iż istnieje potrzeba konstruowania nowych założeń dla przyszłych organizacji. A przyszłość przedsiębiorstw zaczęła się już wczoraj. I mimo jeszcze dość mglistych cech czy zbiorów zasad, które mogłyby opisywać nowy wymiar zarządzania, na podstawie dotychczas zaproponowanych zmian można przypuszczać, iż przedsiębiorstwo nowego typu będzie elastyczne (częste zmiany i różnicowanie zachowań rynkowych), otwarte (wymiana informacji, ciągłe monitorowanie otoczenia, poszukiwanie zasileń zasobowych i kompetencyjnych), dynamiczne, „szczupłe” (odchudzenie będące efektem outsourcingu, lean mana-gement, w tym dywestycji, lean productioń), kooperujące (nastawione bardziej na współpracę, niż na

³¹ Różnica ta została zauważona dawno temu przez Jamesa Tobina i Johna Kennetha Galbrighta. Efektem badań Tobina było stworzenia tzw. zmiennej Tobina q, która jest równa ilorazowi wartości rynkowej i wartości księgowej.