9515745153

13

Znaczenie kapitału intelektualnego w zarządzaniu nowoczesnym przedsiębiorstwt

I tak na przykład Thomas A. Stewart definiuje go jako materiał intelektualny, który został sformalizowany, ujęty i zmuszony do działania w celu stworzenia majątku o wyższej wartości - stwierdzenie Stewarta podziałało jak katalizator i spowodowało wzrost zainteresowania kapitałem intelektualnym, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych⁶;

Kapitał intelektualny został również zdefiniowany jako różnica pomiędzy wartością rynkową firmy, a kosztem wymiany jej aktywów⁷; oznacza połączenie niematerialnych aktywów, które umożliwiają firmie funkcjonowanie i prosperowanie, ponieważ zostały sformalizowane, uchwycone, zmuszone do działania i są stale sprawdzane w celu stworzenia oferty o wyższej wartości dla klientów i udziałowców⁸; jest sumą ukrytych aktywów przedsiębiorstwa nieuwzględnianych w jego sprawozdaniu finansowym, obejmującą zarówno to, co znajduje się w głowach pracowników, jak i to, co zostaje po ich odejściu⁹; to wiedza, praktyczne doświadczenie, technologie, dobre stosunki z klientami oraz wszelkie umiejętności pozwalające firmie osiągnąć przewagę konkurencyjną¹⁰; składa się z aktywów powstałych na skutek czynności intelektualnych rozciągających się od nabywania nowej wiedzy (uczenie się), przez inwencje, do tworzenia cennych relacji z innymi"; Steven M.H. Wallman, komisarz SEC zawiera w swej definicji kapitału intelektualnego nie tylko silę ludzkiego umysłu, ale również marki i znaki handlowe, a nawet aktywa zaksięgowane w wartościach historycznych, które przekształciły się w coś o znacznie większej wartości. Wszystko to - jego zdaniem - są aktywa obecnie mające zerową wartość w bilansie'². Gordon Petrash (firma Dow-Chemical) przedstawia kapitał intelektualny jako wiedzę posiadającą możliwość przekształcenia się w wartość¹³.

Karl Erik Sveiby kapitał intelektualny rozpatruje w kontekście równie dynamicznej i opartej o wartości niematerialne koncepcji zarządzania wiedzą, rysując na jej tle cechy i zadania kapitału intelektualnego. Kapitał intelektualny i zarządzanie wiedzą to pojęcia bliźniacze - dwa konary tego samego drzewa'⁴. Główną różnicą jest stopień dynamiki tych dwóch pojęć: kapitał intelektualny postrzegany jest jako kategoria statyczna, zarządzanie wiedzą zaś - jako aktywny proces tworzenia, kodyfikowania, przetwarzania, transferowania wiedzy¹⁵.

⁶    Stewart T.A., Intellectual Capital:The New Wealth of Organisations, Nicholas Brealey, London 1997, s. 15.

⁷    Hegedahl Paul, Kapitał intelektualny-kluczowy majątek współczesnej organizacji, materiały TMI International.

⁸    Ibidem.

⁹    RossG.,Ross J., Measuringyour Company's Intellectual Performance, “Long Rangę Planning”, June 1997, s. 28.

¹⁰    Strojny M., Zarządzanie kapitałem intelektualnym. Ogólny zarys koncepcji, „Przegląd Organizacji” 2000, nr 7-8, s. 19.

¹¹    Wiig K.M., Integrating Intellectual Capital with Knowledge Management, “Long Rangę Planning”, June 1997, s. 18.

¹²    Edvinsson L., Malone M.S., Op. cit., s. 10.

¹³    Jarugowa A., Fijałkowska J., Rachunkowość i zarządzanie kapitałem intelektualnym. Koncepcje i praktyka, ODDK, Gdańsk 2002, s. 59.

¹⁴    Sveiby K., Intellectual Capital and Knowledge Management, www.sveiby.com.au

¹⁵    W ramach procesów integracyjnych obie koncepcje: zarządzanie kapitałem intelektualnym i zarządzanie wiedzą mogą tworzyć spójny system, w którym zarządzanie kapitałem intelektualnym ma charakter strategiczny i koncentruje się wokół budowania oraz zarządzania aktywami niematerialnymi (intelektualnymi), w tym wiedzą, podczas gdy zarządzanie wiedzą ma charakter taktyczny i operacyjny, i dotyczy głównie szczegółowych aspektów tworzenia, kodyfikacji, transferu i wykorzystania wiedzy (będąc metodą wspomagającą wykorzystanie i rozwój kapitału intelektualnego w przedsiębiorstwie). Komplementarność koncepcji zakłada ich integrację. Zarządzanie kapitałem intelektualnym i zarządzanie wiedzą różnią się stopniem dynamiki. Zarządzanie kapitałem intelektualnym jest procesem o charakterze statycznym, podczas gdy zarządzanie wiedząjest bardziej dynamiczne. Określenie źródeł wiedzy, istnienie wiedzy ukrytej rezydującej w poszczególnych pracownikach, relacje między wiedzą a praktyczną relacją procesów itp., mogą stanowić problem w ich identyfikacji i pomiarze (główne zadania zarządzania kapitałem intelektualnym), stąd dezintegracja koncepcji w tym aspekcie i wypracowanie odrębnych narzędzi może służyć efektywniejszemu wykorzystaniu ukrytego potencjału przedsiębiorstwa. Rozbieżności w tym zakresie są czynnikiem dezintegracyjnym również w aspekcie przedmiotowym obu koncepcji, a mianowicie zarządzanie kapitałem intelektualnym ma na celu wypracowanie nowych standardów i narzędzi rejestracji wszelkich możliwych pozycji aktywów niematerialnych, przybierając postać bardziej analityczną, zarządzanie wiedzą zaś - „ aktywnym zasobem” dąży do stworzenia metod kompleksowego, „żywego” procesu rozciągającego się na wszystkie sfery i aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa, odnajdując źródła, sposoby gromadzenia i zastosowania wiedzy (jawnej, cichej, formalnej, nieformalnej itd.). Relacje zachodzące między kapitałem intelektualnym i wiedzą porządkują oraz opisują niektóre modele zarządzania nimi. Więcej na temat zob. Sokołowska A., Zarządzanie kapitałem intelektualnym, a zarządzanie wiedzą - integracja i dezintegracji, [w:] Nowe kierunki w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Integracja i dezintegracja, H. Jagoda, J. Lichtarski (red.), Prace Naukowe AE we Wrocławiu, nr 928, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 2002, s. 150-156.