Finanse p stwa Wypych4 145

Finansowanie przedsiębiorstwa

potencjału produkcyjnego. Dzieje się tak na przykład w sytuacji, gdy uzasadnione jest zmniejszenie stopnia zadłużenia wobec banków (z uwagi na wysokie kredyty), co osiągnąć można w drodze emisji obligacji, czy poprzez przeznaczenie części zysku netto na spłatę kredytów. Przyczyną rekonstrukcji struktury finansowania może być również zmiana struktury majątkowej (np. sprzedaż zbędnych składników majątku trwałego). Wagi docelowe wykorzystywane mogą być również w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo planuje zamierzenia inwestycyjne na większą skalę, co wiąże się z określonymi wydatkami kapitałowymi. Poprzez realizację tych zamierzeń chce osiągnąć docelową strukturę kapitałową, uznawaną za optymalną. W tym przypadku wagi docelowe służą za podstawę określania nie średniego ważonego kosztu kapitału, lecz krańcowego ważonego kosztu kapitału.

Wagi krańcowe wykorzystywane są wyłącznie do określania krańcowego ważonego kosztu kapitału. Odwołują się one do rzeczywistego zestawu źródeł finansowych, według których mają być sfinansowane planowane zamierzenia inwestycyjne. Pomiar ogólnego kosztu kapitału traktowanego jako krańcowy ważony koszt kapitał uzasadniony jest zatem w sytuacjach, gdy przedsiębiorstwo rozważa możliwość podjęcia szeroko zakrojonych działań rozwojowych i zmuszone jest do pozyskania znacznych kapitałów. O ile posługując się wagami docelowymi, przedsiębiorstwo kieruje się najlepszą, jego zdaniem, strukturą kapitału, czyli docelowymi proporcjami, to posługując się wagami krańcowymi, przedsiębiorstwo kieruje się faktyczną wielkością kwot pieniężnych z poszczególnych źródeł finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych. Jakkolwiek jest to podejście zachęcające, to wywołuje też problemy: koszt kapitału z każdego źródła zależy między innymi od ryzyka finansowego przedsiębiorstwa, a to ryzyko pozostaje pod wpływem doboru źródeł finansowania przedsiębiorstwa. Jeśli przedsiębiorstwo zmienia obecną strukturę kapitału na inną, to zmieniają się poszczególne składniki jego kosztu, co znacznie utrudnia obliczenie ważonego kosztu kapitału. Konieczne jest tu przyjęcie założenia o w miarę stabilnej strukturze kapitałowej, wówczas wagi krańcowe będą dość dobrym przybliżeniem przewidywanego przyszłego sposobu finansowania, a więc struktury finansowania uznawanej przez przedsiębiorstwo jako uzasadnioną.

Krańcowy koszt kapitału jest wyższy od średniego kosztu kapitału. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż wzrost kapitałów jest najczęściej związany z podejmowaniem przedsięwzięć inwestycyjnych, które łączą się ze zwiększeniem ryzyka związanego z prowadzoną przez przedsiębiorstwo działalnością gospodarczą. Inwestorzy i kredytodawcy mogą wówczas oczekiwać wyższej stopy zwrotu od kapitałów lokowanych w działalności o zwiększonym ryzyku. Pozyskanie dodatkowego kapitału zmienia zazwyczaj strukturę finansowania przedsiębiorstwa, co także zwiększa ryzyko finansowe przedsiębiorstwa. Wzrost ryzyka znajduje odbicie w wyższym koszcie krańcowym.

Sposoby pomiaru ważonego kosztu kapitału zilustrujemy przykładem liczbowym. W pierwszej kolejności obliczony zostanie średni ważony koszt kapitału z wykorzystaniem wag określonych na podstawie wartości księgowej i wartości rynkowej składników kapitału (tablica 3.1.). Załóżmy, że kapitał własny w przedsiębiorstwie obejmuje kapitał akcyjny (uprzywilejowany i zwykły) oraz zysk zatrzymany, przedsiębiorstwo korzysta również z kredytów bankowych (długoterminowego i krótkoterminowego). Informacje wyjściowe do ustalenia ogólnego kosztu kapitału (dotyczące wartości poszczególnych składników kapitału oraz ich kosztów) zapisano kursywą. Wartość rynkową zysku zatrzymanego oszacowano na podstawie relacji między wartością rynkową i wartością księgową kapitału akcyjnego ogółem [300 (1600 : 1000) = 480]

Tablica 3.1. Ilustracja liczbowa określania średniego ważonego

kosztu kapitału

Źródła finansowania	Wartość kapitału w tys. złotych: księgowa/rynkowa	Wagi określane na podstawie: księgowej/rynkowej	Koszt składowych kapitału (%)	Ważony koszt kapitału (%) księgowy/rynkowy
RK	W*	Un	Kn	X Kri
Kapitał akcyjny uprzywilejowany	200/400	0.10/0.14	30	3.00 / 4.20
Kapitał akcyjny zwykły	800/1200	0.40 / 0.44	20	8.00 / 8.80
Zysk zatrzymany	300 / 480	0.15/0.17	24	3.60 / 4.08
Kredyt długoterminowy	500 / 500	0.25/0.18	28x0.64	4.48 / 3.23
Kredyt krótkoterminowy	200 / 200	0.10/0.07	24x0.64	1.54/1.08
Ogółem	2000 / 2780	1.00/1.00	XXX	20,62/21,39