Finanse p stwa Wypych0 121

Finansowanie przedsiębiorstwa

asingodawca.

Leasing wywodzi się z umowy najmu i dzierżawy i jest w stosunku do tych ostatnich instytucją pośrednią, ale jednocześnie zachowującą własne, specyficzne cechy. W leasingu doszukiwać się można również wyróżników zbliżonych do umów: najmu, sprzedaży ratalnej, kredytu bankowego czy pożyczki. Ze względu na bardzo duże zróżnicowanie w swojej treści, iednoczesne podobieństwo i odrębność w stosunku do innych umów, leasing do tej pory w prawie polskim jest umową nienazwaną. Z tego faktu wypływa możliwość bardziej elastycznego kształtowania treści kontraktu: leasingodawca (wydzierżawiający, wynajmujący) i leasingobiorca (dzierżawca, najemca) mogą dowolnie określić wzajemne relacje lub ustalić, że do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie lub dzierżawie. W odróżnieniu od tych umów leasing zakłada:

-    możliwość zakupu dzierżawionego środka przez leasigobiorcę (czego nie obejmuje umowa dzierżawy),

-    dłuższy czas trwania kontraktu: w czasie trwania leasingu może bowiem nastąpić pełna amortyzacja przedmiotu umowy.

Istnieje szereg odmian leasingu i związanych z tym jego klasyfikacji. Z punktu widzenia relacji między leasingobiorcą i leasingodawcą oraz wynikających z tej relacji obowiązków stron i konsekwencji finansowych szczególnie istotny jest podział na leasing operacyjny oraz leasing finansowy (określany również jako kapitałowy).

W umowie leasingu operacyjnego na ogół nie określa się podstawowego okresu najmu, wskazuje się natomiast na możliwość krótko-lub długookresowego jej wypowiedzenia. W konsekwencji czas trwania umowy jest relatywnie krótki i całkowita amortyzacja obiektu następuje poprzez wielokrotne jego wydzierżawienie. \Właścicielem obiektu pozostaje leasingodawca, który wykazuje go w swoim bilansie (chyba, że postanowienia umowy wskazują na inne rozwiązanie) i dokonuje od niego odpisów amortyzacyjnych oraz ponosi wszelkie koszty eksploatacyjne (naprawy, ubezpieczenia, nadzór). Leasingobiorca płaci wówczas raty, które w całości zalicza do kosztów uzyskania przychodów (zmniejszając tym samym podstawę opodatkowania). Wraz z wygaśnięciem umowy traci on wszelkie prawo do dzierżawionego obiektu. Przedmiotem tego rodzaju umów są na ogół dobra standardowe, ogólnie dostępne, często wykorzystywane sezonowo. Większe ryzyko przypada w udziale leasingodawcy, co znajduje odzwierciedlenie w wysokości opłat leasingowych.

W umowie leasingu finansowego wyraźnie zaznaczony jest tzw. podstawowy okres najmu, czyli czas, w którym nie może być ona wy-powiedzona przez żadną ze stron. Ma ona z reguły charakter długookresowy, gdzie okres jej trwania jest zbliżony do okresu ekonomicznego i technicznego zużycia obiektu. Leasing finansowy najczęściej dotyczy więc dóbr dużej wartości, nietypowych. Ma to wpływ na wysokość opłat - leasigobiorca może być traktowany jako inwestor korzystający z formy finansowania obcego porównywalnej do zakupu na raty. Leasingobiorca może stać się właścicielem dzierżawionego obiektu, co jednak nie staje się automatycznie, lecz wymaga zapisu w umowie. Umowa może zawierać klauzulę pozwalającą na przedłużenie stosunku najmu obiektu. Jeśli z treści umowy nie wynika inaczej, obiekt wykazywany jest w bilansie lcasingobiorcy i przez niego amortyzowany. W poczet kosztów uzyskania przychodów naliczana może być również ta część rat, która finansuje przeniesienie prawa własności. Kwestia finansowania kosztów eksploatacyjnych regulowana jest w umowie i znajduje odzwierciedlenie w wysokości opłaty leasingowej. W przypadku leasingu finansowego większe ryzyko ponosi leasingobiorca, dlatego, że może się zdarzyć taka sytuacja, w której przedmiot leasingu staje się zbędny jeszcze przed zakończeniem umowy, wówczas każde zerwanie umowy kończy się karą w postaci dodatkowych kosztów.

Z innych układów klasyfikacyjnych większe znaczenie ma podział na leasing bezpośredni (leasingodawca jest jednocześnie producentem przedmiotu leasingu) oraz leasing pośredni (występuje wyspecjaliza-owana firma leasingowa). Z punktu widzenia czasu trwania umów leasingowych wyróżnia się leasing krótkoterminowy (czas trwania umowy do 3 lat), średnioterminowy (od 3 do 10 lat) oraz długoterminowy (powyżej 10 lat). Ze względu na dobra będące przedmiotem transakcji leasigowych wskazuje się na leasing ruchomy (maszyny, sprzęt biurowy, komputery, statki, samoloty itp) oraz leasing nieruchomości (budynki fabryczne, magazyny, biurowce, hotele itp.). Z uwagi na obciążenie kosztami napraw, remontów i ubezpieczeń można wyróżnić leasing czysty (powyższe koszty obciążają leasingodawcę) leasing pełny (koszty pokrywa leasingobiorca)

Ciągłe dywersyfikowanie umów lesingu świadczy sprawia, że jest to atrakcyjna forma finansowania obcego. W rozwiniętej gospodarce rynkowej leasing stanowi poważne źródło finansowania inwestycji przedsiębiorstw. Dzięki istnieniu tej właśnie instytucji mogą one wdrażać do

121