Finanse p stwa Wypych08 309

Opodatkowanie przedsiębiorstw

cyza operuje zazwyczaj bardzo wąską stawką lub kwotą obciążenia fiskalnego w stosunku do jednostki naturalnej wyrobu (sztuka, litr, kilogram itp.). Stanowi ona uzupełnienie w stosunku do głównego nurtu obowiązującego podatku obrotowego w gospodarce narodowej.

3. Charakterystyka podatku od towarów i usług

3.1. Przyczyny wdrożenia w Polsce

Reforma podatku obrotowego w Polsce była kolejnym trzecim (po zreformowaniu podatku dochodowego od osób prawnych i podatku od osób fizycznych) krokiem na drodze reformy systemu podatkowego.

Podstawowym argumentem za podjęciem reformy w zakresie podatku obrotowego i przyjęciem właśnie formuły wielofazowego podatku obrotowego netto jest planowane przystąpienie Polski do ugrupowania państw Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). W związku z tym pojawia się konieczność harmonizacji polskich rozwiązań w zakresie systemu podatkowego z rozwiązaniami tam obowiązującymi. Podatek ten obowiązuje we wszystkich państwach EWG. W istocie więc jest to warunek (jeden z licznych) przystąpienia do tego ugrupowania. Chodzi o takie ujednolicenie¹ systemu podatkowego, które uczyni go zrozumiałym dla wszystkich podmiotów zagranicznych. Odpowiedź na pytanie dlaczego należało postąpić właśnie tak, tkwi w argumentacji przyjętej w krajach EWG.

Jest tam mowa o kilku przyczynach wprowadzenia podatku od wartości dodanej. Najczęściej wymienia się względy sprawiedliwości co oznacza, że takie same zasady odnoszą się do wszystkich podatników, łatwość zwrotu podatku przy eksporcie towarów i usług, łatwość jego wymiaru i poboru. Często również traktuje się łatwość przerzucania tego podatku na odbiorcę jako jego zaletę. W sumie konstrukcja tego podatku lepiej niż inne zapewnia warunki dobrej konkurencji.

Atrakcyjność tej formuły podatkowej nie ulega wątpliwości. Podatek ten ma zastosowanie w 54 krajach świata. Stosują go wszystkie kraje EWG w oparciu o umowę służącą harmonizacji systemów podatkowych w tych krajach. Stosowany jest również w byłych krajach socjalistycznych tj. na Węgrzech, w Czechach i Słowacji. Stosunkowo niedawno bo od 1989 roku zastosowany został w Japonii. Nie stosuje się go natomiast w takich wielkich i rozwiniętych gospodarczo państwach jak: USA. Kanada, Australia.

Po raz pierwszy w świecie zastosowany został w 1954 we Francji. Teoretyczne podstawy opracowane zostały w 1919 roku przez niemieckiego ekonomistę C.F. Siemensa. Ideą, która przyświecała twórcom wdrożonej we Francji konstrukcji podatku, było uniknięcie tzw. lawinowego efektu narastania podatku przy stosowaniu podatku wielofazowego brutto.

Przyczyną, która wywołała te poszukiwania i doprowadziła do wdrożenia nowego rozwiązania, było dość powszechnie występujące korzyści wynikające z łączenia się przedsiębiorstw w grupy przemysłowe typu koncernowego. Pozwalało to eliminować obciążenia podatkowe na drodze eliminowania faz obrotu. Wielkość obciążenia wyrobu finalnego podatkiem wielofazowym brutto zależy od liczby faz produkcji wyodrębnionych podmiotowo oraz od liczby faz obrotu gotowym wyrobem. Zmodyfikowana formuła opodatkowania pozwoliła wyeliminować fiskalny motyw koncentracji produkcji dokonującej się niekiedy ze szkodą dla kooperacji i specjalizacji produkcji oraz ze szkodą dla konkurencyjnego rynku.

Podatek ten funkcjonujący jak wspomniano w wielu krajach operuje więcej niż jedną stawką mimo, że jednolity poziom stawki jest ideą tego podatku. Stosowane są dwie a nawet trzy i pięć poziomów stawek (patrz tablica 9.2.). Tylko w niewielu państwach (np. Dania) udało się konsekwentnie wdrożyć system jednej stawki.

W zróżnicowaniu poziomu stawek przejawia się polityka społeczna państwa. Stawki niższe dotyczą zazwyczaj artykułów żywnościowych, leków, książek, usług socjalnych i kulturalnych. Podwyższone stawki natomiast stosowane są wobec dóbr zaliczonych do luksusowych, takich jak telewizory kolorowe, videokamcry, wyroby jubilerskie, perfumeryjne itp. Stawka “0” stosowana jest powszechnie wobec eksportu.

Z założenia nie stosuje się zwolnień i ulg podmiotowych wobec podmiotów prowadzących działalność gospodarcza z jednym wszakże wyjątkiem. Dotyczy on małych firm. Za kryterium uznaje się przede wszystkim wielkość rocznych obrotów. Na przykład w RFN zwolnię-

Ujednolicenia nic można jednak rozumieć jako identyczności, chodzi tu o jednolitą konstrukcję - szczegóły są różne w poszczególnych państwach.