9621686790

Alccent w języku polskim. 37

np. to on? w pytaniu, to 6n! w okrzyku radości, to on! w wyrazie rozczarowania ^x).

Jakość akcentu, w szczególności wyrazowego, stanowi o charakterze mowy: akcent wydechowy nadaje jeżykowi cechę rytmiczności, akcent toniczny jest podstawą melodyjności języka. Rytmiczność języka polskiego, tak ściśle związana z przyciskową odmianą naszego akcentu wyrazowego, łączy się z ogól-nemi naszemi właściwościami w zakresie pamięci słuchowej: mamy silnie rozwinięte poczucie rytmu, tak często ujawniające się w sprawności marszu; mniej zato odczuwamy różnice me-lodyj, wynikające z prawidłowego następstwa spadku i podnoszenia głosu, — nie jesteśmy narodem muzykalnym, czego dowodem polskie pieśni ludowe, osnute w swej budowie dźwiękowej przeważnie na wymianie taktów rytmicznych, a nie posiadające melodji.

b) Akcent, czyli przycisk w języku polskim.

§ 26. Przycisk wyrazowy w języku polskim związany jest z przedostatnią zgłoską wyrazu, tę bowiem zgłoskę wyróżniamy z pośród innych zgłosek wyrazu zapomocą siły wydechu. Przycisk więc w języku polskim jest, naogół biorąc, stały.

Taki stały przycisk jest właściwy również językowi czeskiemu i francuskiemu, z tą jednak różnicą, że w języku czeskim wyróżniana b3^rwa pierwsza zgłoska wyrazu, a w języku francuskim ostatnia, np. czesk. \odpor, odpomost' (przeciwność), \odporovati (stawiać opór); francusk. na\tion (naród), natio\nal (narodowy), nationali\te (narodowość). Są jednak języki, jak np. rosyjski, w których przycisk bywa ruchomy, bo mogą być zapomocą niego wyróżniane najrozmaitsze zgłoski wyrazu, np. ros. vo\da, ko\rova, pro\myslennosV, ve\licestyennyj²).

') Litera o oznacza samogłoskę o z intonacją stopniowo rosnącą, ó oznacza tu intonację gwałtownie rosnącą, o oznacza intonację spadającą, słabnącą ku końcowi.

^J) Kreska wskazuje, źe następująca po niej zgłoska jest wymawiana ² przyciskiem.