page0022

page0022



ZAGADNIENIA OGÓLNE

(np. w językach: ang. the, fr. le, la, les, niem. der, die, das). W języku polskim, bezrodzajnikowym, funkcje rodzajnika określonego pełni zaimek wskazujący ten, ta, to (np. Ten pan przyszedł ostatni), zaimek dzierżawczy mój, moja, moje (np. Mój pies jest spokojny) lub kontekst (np. Lekarz kazał mi unikać słońca), z którego wynika, że był to konkretny lekarz znany mówiącemu, a nie jakiś nieokreślony lekarz.

Jak widać, systemy deiktyczny i semantyczny krzyżują się do pewnego stopnia, a wyrazy pospolite mogą jednocześnie wskazywać i przekazywać treść językową (znaczenie leksykalne), jak w przypadku wyrażenia ten lekarz czy prezydent Francji.

Za pomocą nazw własnych (nomina propria) wskazujemy, oznaczamy dane indywiduum w celu odróżnienia go od innych, np. Kraków, Polska, Kowalski. Pomiędzy obiektem indywidualnym a nazwą własną istnieje związek bezpośredni.

Związek ten, zwany referencją lub denotacją, zachodzi przy użyciu nazwy własnej w odniesieniu do konkretnego, niepowtarzalnego obiektu.

Obiekt indywidualny nazwany nazwą własną, np. Kowalski, nie podlega przyszeregowaniu do zbioru (klasy) 'Kowalski', gdyż taki zbiór nie istnieje. Jakie bowiem wspólne cechy charakterystyczne można by przypisać domniemanemu zbiorowi 'Kowalski' (wszyscy nosiciele nazwiska Kowalski), które odróżniałyby go od innego domniemanego zbioru, np. 'Nowak' (wszyscy nosiciele nazwiska Nowak), tak jak to ma miejsce w wypadku zbiorów nazwanych apelatywami 'stół' i 'szafa'? Jedyną cechą wyróżniającą jest posiadanie nazwiska Kowalski lub Nowak. Jest to jednak cecha o charakterze formalnym, a nie treściowym.

Nazwy własne nie zawierają zatem treści językowej, czyli znaczenia leksykalnego (słownikowego), dla którego podstawą są cechy charakterystyczne wspólne dla danej grupy obiektów. Ich rola w języku ogranicza się do wskazywania (oznaczania, wyznaczania) bez przekazywania treści znaczeniowej. W związku z tym nie nadają się na orzecznik w zdaniu.

Nazwy własne są w sposób stały związane z danym, niepowtarzalnym obiektem (miejscowością, osobą). W każdym kontekście i akcie mowy dana nazwa własna wyznacza ten sam obiekt indywidualny, czyli tego samego referenta. Stały związek z obiektem odróżnia nazwy własne od zaimków wskazujących i osobowych (Kripke 1972, Donnellan 1972, Van Langendonck 1990). Referent zaimków wskazujących, osobowych i przysłówków miejsca i czasu zmienia się w zależności od aktu mówienia (Reichenbach 1948, Quine 1960, Lyons 1977). Do każdego mężczyzny możemy odnieść zaimek on, ale nie możemy odnieść do każdego męż-

18


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0040 ZAGADNIENIA OGÓLNE TopoliriskaZ., 1984, Składnia grupy imiennej, (w:) Gramatyka współczesne
page0076 ZAGADNIENIA OGÓLNE Inne informują o istnieniu pewnych urządzeń pełniących funkcje społeczne
page0017 ZAGADNIENIA OGÓLNE
page0020 ZAGADNIENIA OGÓLNE wyrażały lub wyrażają, badanie ich historii oraz ewolucji systemu na-zew
page0024 ZAGADNIENIA OGÓLNE zny. Czy w poszczególnych nazwach własnych nie mieszczą się znaczenia og
page0026 ZAGADNIENIA OGÓLNE mogą mieć różne kryteria identyfikacji Arystotelesa. Jeśli zaś mowa o ce
page0028 ZAGADNIENIA OGÓLNE referencja nie zależy od asocjacji, jakie mówiący może mieć z cechami re
page0030 ZAGADNIENIA OGÓLNE Znaczenie emotywne wyrażone metaforą, metonimią itp. jest zrozumiałe jed
page0032 ZAGADNIENIA OGÓLNE Chociaż podstawową funkcją nazw własnych jest wyznaczanie, wskazywanie o
page0034 ZAGADNIENIA OGÓLNE W wyrażenie pięć Marii wbudowana jest formuła zwany (pięć razy) y"
page0036 ZAGADNIENIA OGÓLNE ich nosicieli. Jest ono wyrażone przejrzystym znaczeniowo przezwiskiem o
page0038 ZAGADNIENIA OGOLNE Pojęcie deskrypcji określonej (zwanej też deskrypcją indywidualną lub je
page0042 ZAGADNIENIA OGÓLNE gołębia (i dodatkowo brak alternacji b : bi),    : węża.
page0044 ZAGADNIENIA OGÓLNE Dotychczasowe badania nad słowotwórstwem różnych typów nazw własnych w o
page0046 ZAGADNIENIA OGÓLNE Użycie nazwiska o formie nijakiej w odniesieniu do mężczyzny powoduje zm
page0048 ZAGADNIENIA OGÓLNE Kreja B., 1974, Słowotwórcza rola fleksji we współczesnym języku polskim
page0050 ZAGADNIENIA OGÓLNE Omówione wyżej badania stały się podstawą słowników etymologicznych nazw
page0052 ZAGADNIENIA OGÓLNE wisk nazwotwórczych, m.in. mechanizmu powstawania, a następnie powielani
page0054 ZAGADNIENIA OGÓLNE 4. Nazwy rodowe oznaczające pierwotnie ród. Tworzone były przez przenies

więcej podobnych podstron