page0054

ZAGADNIENIA OGÓLNE

4. Nazwy rodowe oznaczające pierwotnie ród. Tworzone były przez przeniesienie występującej w liczbie mnogiej nazwy rodu na miejscowość, np. Bolesty, Łosie, Jawory.

Niemal w każdej podgrupie autor wymienia sufiksy tworzące dany typ nazw zwracając uwagę na ich wielofunkcyjność, np. sufiksy -owice i -owce tworzą zarowno nazwy patronimiczne jak i etniczne, sufiks -ow- U-'ew tworzy zarówno nazwy dzierżawcze jak i topograficzne. Zauważa też, że niektóre często występujące sufiksy mogły się stać formantami strukturalnymi tworząc nazwy miejscowe o „niewyraźnym obliczu znaczeniowym".

Kilkanaście lat później nową klasyfikację strukturalno-gramatyczną nazw miejscowych opublikował S. Rospond (1957a). Kryterium podziału i przedmiot analizy językowej stanowi struktura słowotwórcza nazwy, a nie podstawa leksykalno-znaczeniowa. Autor wyróżnia trzy podstawowe grupy nazw:

I. Nazwy prymarne, tzn. niederywowane, o formancie topograficznym zerowym, np. Most, Góra.

II. Nazwy sekundarne, tzn. derywowane, utworzone za pomocą prefiksów i sufiksów, rzadko derywowane fleksyjnie, np. Dalechów, Podlipnik.

III. Nazwy złożone, composita typu Nowydwór.

Autor wykorzystał tu dwa terminy wprowadzone przez językoznawstwo strukturalistyczne — prymarny i sekundarny, ale użył ich w innym znaczeniu. Podczas gdy językoznawstwo strukturalistyczne stosowało je w odniesieniu do funkcji elementu językowego w systemie języka, która może być prymarna, czyli podstawowa, albo sekundarna, czyli wtórna, S. Rospond zastosował te terminy w odniesieniu do budowy słowotwórczej nazwy własnej. Według niego, nazwa prymarna to nazwa niederywowana, a sekundarna — derywowana. Przy klasyfikacji nazw miejscowości lepiej posługiwać się terminami: nazwa niederywowana i nazwa derywowana. Niestety, wielu autorów stosuje za S. Rospondem podział na nazwy prymarne i sekundarne ze względu na ich budowę słowotwórczą, nie zdając sobie sprawy z tego, że jest to nieadekwatne z punktu widzenia kierunku językoznawczego, który stworzył te pojęcia i terminy.

W grupie nazw niederywowanych (według S. Rosponda: prymarnych) wyodrębnia autor, według kryterium leksykalno-znaczeniowego, dwie podgrupy: 1.1 i 1.2, a w ich obrębie dalsze podgrupy.

1.1. Nazwy miejscowe, które pochodzą od apelatywów toponoma-stycznych lub wprost od apelatywów: a) określających fizjografię terenu,