9637173793

O stosunku między zmodyfikowanym typem czynu zabronionego pod groźbą kary... Ius Novum

1/2010

0    jego karalności koniecznym czyni sytuowanie tych ostatnich znamion w zakresie zastosowania normy sankcjonującej, oznaczać musi konfrontację jego zwolenników z powyżej przytoczonymi wypowiedziami A. Zolla - wypowiedziami, które, jak łatwo zauważyć, zawierają merytoryczne uzasadnienie dla koncepcji sytuującej znamiona typu czynu zabronionego pod groźbą kary w normie sankcjonowanej

1    w zakresie zastosowania normy sankcjonującej.

Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie, posługując się analizą stosownych przykładów. Niech przykładami tymi będą dwa zmodyfikowane typy czynów zabronionych pod groźbą kary, mianowicie zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem (art. 148 § 2 pkt 1 k.k.) - jako przykład typu kwalifikowanego²⁹ oraz zabójstwo na żądanie i pod wpływem współczucia (art. 150 § 1 k.k.) - jako przykład typu uprzywilejowanego.

Zdaniem A. Zolla i zwolenników jego koncepcji, sprawca, wypełniając znamiona powyższych zabójstw, przekracza - w przypadku dokonania obu tych zabójstw³⁰ - normę sankcjonowaną o identycznej treści, mianowicie normę zakazującą jednemu człowiekowi powodowania śmierci drugiego człowieka. Okoliczność, iż w przypadku pieiwszego z tych zabójstw dokonano go ze szczególnym okrucieństwem, czym wypełniono znamię kwalifikujące, nie ma bowiem - zgodnie z merytorycznym uzasadnieniem tej koncepcji - na poziomie normy sankcjonowanej leżącej u podstaw tego typu czynu zabronionego pod groźbą kaiy żadnego znaczenia, jako że okrucieństwo to, z uwagi na to, że jest sposobem zachowania się sprawcy, nie wpływa - jak wskazuje się na to w rzeczonym uzasadnieniu - na ujemną ocenę zachowania się człowieka³¹, a jedynie na stopień tej oceny, w związku z czym jest ono - w świetle tej koncepcji - jedynie znamieniem decydującym o karalności czynu, znamieniem przeto w konsekwencji odwzorowywanym dopiero w normie sankcjonującej w jej zakr esie zastosowania. Analogicznie, okoliczność, iż drugiego zabójstwa dokonano pod wpływem współ-

²⁹    Podając ten przykład, mam oczywiście świadomość tego, że po orzeczeniu przez Trybunat Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją art. 148 § 2 k.k. w tym jego fragmencie, w któiym określano kary grożące za popełnienie stypizowanych w tym artykule zabójstw, za dyskusyjne może być uznawane stwierdzenie, iż zabójstwo ze szczególnym okr ucieństwem - jako jedno z zabójstw określonych w art. 148 § 2 k.k. - jest nadal przykładem typu kwalifikowanego. Stwierdzenie to ma jednak swoje umocowanie. Jest nim, mówiąc najkrócej, pogląd, zgodnie z którym konsekwencją przywołanego orzeczenia jest powrót do sankcji, jakie za zabójstwa określone w art. 148 § 2 k.k. przewidywano w pierwotnym kształcie tego artykułu.

³⁰    Ze stwierdzenia tego nie należy jednak wyciągać wniosku, jakoby w świetle tej koncepcji przekroczenie normy sankcjonowanej było możliwe jedynie w drodze dokonania przez sprawcę czynu zabronionego pod groźbą kary. Nadmienię bowiem krótko, iż dla niektórych zwolenników tej koncepcji znamię skutku jest znamieniem decydującym jedynie o karalności czynu - zob. np. W. Wróbel, Relacyjne i wartościujące ujęcie bezprawności w prawie karnym, „Przegląd Prawa Karnego" t. 8, 1993, s. 10; P. Kardas, Przypisanie skutku przy przestępnym współdziałaniu, „Kwartalnik Prawa Publicznego" 2004, nr 4, s. 84. W tej kwestii zob. także: J. Giezek, Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym, Wrocław 1994, s. 68-70 oraz J. Majewski, Prawnokame przypisywanie skutku przy zaniechaniu (Zagadnienia węzłowe), Kraków 1997, s. 89-91.

³¹    Zachowania postr zeganego tu - rzecz jasna - w kategoriach typu, a nie konkr etnego egzemplar za tego typu.

-17-