- w związku z charakterystyką: gromadzenie i stosowanie wyrazów nazywających zalety i wady, ćwiczenia w zakresie łączliwości frazeologicznej wyrazów, np. ponieść klęskę, odnieść zwycięstwo;
- - w związku z opowiadaniem i sprawozdaniem: stosowanie synonimów czasownika mówić jako tzw. „uzupełnień dialogowych”, gromadzenie i stosowanie wyrazów i wyrażeń określających stosunki czasowe (np. najpierw, zrazu, następnie, potem, wreszcie, w końcu), stosowanie wyrazów oceniających dodatnio i ujemnie oraz określeń intensywności odczuwania (udana wycieczka, wspaniała impreza).
2. Ćwiczenia redakcyjne (gramatyczno-stylistyczne)
Budowanie zadań pojedynczych rozwiniętych ze szczególnym zwróceniem uwagi na poprawność związków wyrazowych; świadome posługiwanie się w wypowiedziach ustnych i pisemnych różnymi typami wypowiedzeń, np. równoważnikami zdań (w dialogu bądź dla ożywienia narracji w opowiadaniu, w budowaniu planów odtwórczych i twórczych), zdaniami pojedynczymi rozwiniętymi i złożonymi współrzędnie (w opisach), zdaniami złożonymi podrzędnie przydawkowymi i okolicznikowymi — bez terminologii składniowej — (w opisach i sprawozdaniach).
Redagowanie dłuższej wypowiedzi pisemnej ze wzróceniem uwagi na jej spójność (posługiwanie się zaimkami, synonimicznymi spójnikami, stosowanie elipsy).
Parafrazy tekstów w zależności od sytuacji mówienia (np. charakterystyka kolegi jako dobrego przyjaciela, charakterystyka kolegi jako kandydata do samorządu klasowego).
3. Ćwiczenia kompozycyjne
Plan odtwórczy (dekompozycyjny) przeczytanej lektury.
Plan kompozycyjny własnej wypowiedzi (np. kolejność elementów opisu, wydarzeń w sprawozdaniu).
Plan dekompozycyjny własnej wypowiedzi (opisu, sprawozdania) służący jej ocenie, porządkowaniu i poprawie.
4. Ćwiczenia ortofoniczne
*
Ćwiczenia kształcące poprawną dykcję, wyrazistość mowy, poprawny akcent i intonację (w związku z głośnym czytaniem, recytacją, ustnym wypowiadaniem się na temat lektury itp.).
5. Ćwiczenia ortograficzne i interpunkcyjne
Ćwiczenia poprawnej pisowni wyrazów i interpunkcji (w związku z ćwiczeniami w mównieniu i pisaniu, nauką o języku oraz kształceniem literackim i kulturalnym).
Pisownia wyrazów z ó, rz, ż, ch, h wymiennymi i niewymiennymi, z ą, ę, en. em, on, om oraz stosowanie wielkich liter.
Pisownia wyrazów ubezdźwięczniających lub udźwięczniających w wymowie spółgłoski (trawka bo trawa, prośba bo prosić).
13
Program. Język polski IV VIII