984501934

nictwami, prasą i teatrem. Jednakże taka sytuacja wkrótce uległa zmianie. Trwała tylko do chwili, gdy Hebrajski Narodowy Teatr „Habima”⁸³ wystawił jego sztukę Kupiec warszawski. Dramat został tak wyreżyserowany, że nabrał antypolskiego wydźwięku. Oprócz tego zostało rozniesione oszczerstwo, jakoby sztuka ta była wystawiana już w Wilnie w trakcie okupacji sowieckiej i kończyła się słowami: „Koniec z polską karczmą”⁸⁴.

Autor przeżył to bardzo boleśnie. Zerwał całkowicie współpracę z wydawnictwami, prasą i teatrem. Został pisarzem „wyklętym” przez polskie środowisko. Mimo że w Jerozolimie działała Delegatura Rządu Polskiego w Londynie i wychodziło polskie pismo, nikt nie chciał wykorzystać talentu pisarskiego Brandstaettera. Miał wówczas ogromne trudności ze znalezieniem jakiejkolwiek pracy w polskich placówkach w Palestynie.

Pisarzowi pomógł jego dawny profesor z Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisław Kot, który znalazł mu pracę w Polskim Biurze Informacyjnym, w komórce Polskiej Agencji Telegraficznej. Profesor także zorganizował dla niego stypendium Rządu Londyńskiego z Funduszu Kultury Narodowej (w wysokości dziesięciu funtów miesięcznie) - co okazało się bardzo ważne ze względu na trudności finansowe. Pomoc ta umożliwiła pisarzowi przetrwanie czasu wojennego⁸⁵.

Jeszcze większym ciosem dla Brandstaettera była wiadomość o śmierci rodziców, która dotarła do niego na początku 1941 roku. Poczuł się osamotniony i zagubiony, tym bardziej że w tym samym czasie opuściła go żona Tamara, która poznała oficera, chirurga, bohacera bitwy o Tobruk⁸⁶. Odpowiedzią na te trudne prze-

⁸³    Założony w 1914 r. przez Nachuma Cemacha, początkowo był teatrem wędrownym; od 1917 r. miał siedzibę w Moskwie, a po wieloletnim tournćc po Europie pozostał w Palestynie (od 1926 r.). Zob. A. C a ł a, H. W ę g r z y n e k, G. Z a 1 e w s k a, 0/>. ci/., s. 349.

⁸⁴    Por. J. G ó r a, Był jak przechodzień..., s. 134-135. ^as Por. tamże.

⁸⁶ T. K a r r c n, op. ci/., s. 108.

52