984501935

życia było siedem dramatów napisanych w Palestynie w latach 1941-1946; ich charakterystykę podał Tomasz Naganowski⁸⁷.

Młodego pisarza przygniotło cierpienie. Skłócony z otoczeniem, stawał się coraz bardziej wyobcowany ze środowiska zarówno polskiego, jak żydowskiego. Opuszczony przez najbliższych, których kochał, zapadał się coraz głębiej w samotność, pustkę i poczucie bezsensu. Mieszkał wówczas w Jerozolimie przy Rechov Gaza, u wylotu Doliny Świętego Krzyża. Według tradycji, to właśnie tam rosła oliwka, którą Rzymianie wycięli na krzyż dla Chrystusa⁸⁸. Pisarz często pochylał się wówczas nad fragmentem z Ewangelii św. Jana 19, 16-17 mówiącym o śmierci Jezusa:

Czytam tc słowa raz, drugi, trzeci, czytam jc po raz dziesiąty z gorączkowym podnieceniem, którego powodu nie umiem sobie wytłumaczyć. Szybkim spojrzeniem przebiegam kilka poprzednich i następnych wersetów, ale uwaga moja coraz natarczywiej skupia się dokoła tych trzech zdać, jakby w ich zasięgu znajdowało się coś, co w tej chwili - dosłownie w' tej chwili - w' miejscu, w którym przebywam, przesądzało o moim losie. Takiego wrażenia doznaje prawdopodobnie rozbitek, gdy czuje, że zbawienny ruch fali wyrzuca go na piaszczysty brzeg⁸’\

^1,7 Kupiec Warszawski (1941 - debiut dramaturga) mówi o ostatnich dniach II Rzeczypospolitej; autor wystąpił przeciwko skrajnie radykalnemu odłamowi antysemityzmu polskiego; Yictory (1942), historia sabotażu w fabryce amunicji we Francji w 1941 r.; Chirurg i Golem (1942) - jednoaktówka w rodzaju współczesnych u two ró w sciencefiction; rzecz dzieje się w Londynie na kilka miesięcy przed wybuchem wojny. Bohater sztuki, niejaki dr Abrahandar, po odkryciu centralnego ośrodka nienawiści w mózgu człowieka przeprowadza operacje na złapanych ludziach, by usunąć źródło nienawiści; Ludzie nory (1943), historia z życia kompozytora Flaminga, obok którego występuje żona Anna i gestapowiec von Bom; toczy się w okupowanym kraju (Polsce) w roku 1942; Doktor Semmelweis (1943), dramat w dwu aktach rozgrywający się w 1847 r. na oddziale położniczym wiedeńskiej kliniki. Bohaterem jest lekarz Ignacy Semmelweis, Żyd węgierski, odkrywca przyczyn czw. gorączki połogowej; Powrót syna marnotrawnego (1944), znany pod tytułem Rmbrandt, ponieważ pierwotny tytuł brzmiał nazbyt „katolicko” na ziemi żydowskiej; Oedipus (1946), jednoaktówka pacyfistyczna o tematyce mitologicznej. T. Naganowski, Brandstaetter © Ossolineum, „Ze skarbca kultur)-” 1986. z.41,s. 156-157.

⁸⁸ Por. R. Brandstaetter, Krąg biblijny..., s. 59-60.

Tamże. s. 60.

53