984502171

I OPIEKA KAT) K1MJ. 185

w wielu miejscowościach zaczęli lepiej i pilniej pracować, tak. że ich zarobki za 5^,i/₂ g. pracy od 1-go Maja 1884 r. zrównały się prawie z zarobkami dawniej płaconemi za 11 ‘/₂ g. Stosunki sanitarne fabryk są złe i przedsiębrane środki, w celu zapobieżenia wypadkom nieszczęśliwym, w stanie zupełnie pierwotnym, podług zaświadczenia samych inspektorów, z drugiej strony opozycya przemysłowców' przeciwko wydanym nielicznym ograniczeniom prawnym jest tak silną, że nawet inspektorowie fabryczni nie doznają potrzebnej pomocy i poparcia ze strony ministeryum i zarządów lokalnych.

Prawodawstwo opiekuńcze nad robotnikami w Szwajcaryi.

Z państw drugorzędnych w Europie pod w^rzględem prawodawstwa opiekuńczego nad robotnikami zajmuje pierwsze miejsce S z w a j c a r y a. *). Cechą charakterystyczną przemysłu szwajcarskiego jest przewaga przemysłu domowego, który pomimo, że w niektórych gałęziach ustąpić musiał pierwszeństwa przemysłowi fabrycznemu, zyskał nową siłę w innych gałęziach. Główne przedmioty handlu wywozowego Szwmjcaryi, jak: zegarki, hafty, wyroby tkackie, jedwabne wstążki, są produktami przemysłu domowego, i nawet w' wyrobie haftów widoczne jest cofanie się przemysłu z formy fabrycznej do formy domowej.

Aż do 1874 r. opieka nad robotnikami należała do prawmdaw'-stwa pojedynczych Kantonów i dopiero od tego roku stała się przedmiotem prawodawstwa związkowego Opieką nad robotnikami przemysłu domowego zajęły się najprzód Kantony Z u r i c h i B a z y-1 e j s k i. Wydano tam przepisy zabraniające: emigracyi robotników, wywozu narzędzi, lub machin przemysłowych, przyjmowania zamówień od przedsiębiorców zagranicznych i t. p. Prawa wydane w Zurichu w 1874 i 1875 r. odnoszą się do oznaczenia wysokości zarobków i wybronienia systemu truck’a (1878 r.). W prawidłach fabrycznych 1717 r. oznaczone są zarobki minimalne robotników i znajdują się przepisy, dotyczące zapłaty za mieszkanie i żywienie dzieci z ich zarobków osobistych. W rozporządzeniu z 23 Lipca 1873 r. wydanem w' Kantonie Bazylejskim znajdują się również przepisy dotyczące miuimuin zarobków.

Podczas panowania Napoleona I-go nastały bardzo ciężkie ■czasy dla robotników szwajcarskich; był to czas przejścia w przemyśle bawełnianym od przędzalni rocznych do mechanicznych. Za przykładem Anglii, zaczęto do fabryk używać tańszych rąk roboczych, młodych dziewcząt i dzieci i zaprowadzono pracę nieprzerwaną

’) Buchcr. ArbcUerscliutzscsetzgcbunj in der Schweitz. Hand*Orterbucli Staatswissenschafteu str. 448 i n.