Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Ogłaszamy już czwarte zadanie -
zabezpieczenie roweru przed
kradzieżą. Zapewne wielu
Zadanie 4
Czytelników EdW zmierzy się z tym
tematem, tak aktualnym w okresie
letnim.
Z wielką satysfakcją przedstawiamy
podsumowanie wyników pierwszego
zadania. Otrzymaliśmy tak wielką
liczbę listów, tak wiele projektów,
tyle ciekawych pomysłów, że
uskrzydleni sukcesem tej rubryki
wykonaliśmy tytaniczną pracę
Zabezpieczenie roweru
belferską, której rezultaty widać niżej
w postaci obszernego omówienia
kilkuset rozwiązań.
przed kradzieżą
Autor lub autorzy najlepszego rozwiązania zostaną uhonorowani wybranymi przez siebie zestawami AVT o łącznej wartoś-
ci 100 zł. Autorzy opublikowanych propozycji zadań będą mogli wybrać zestaw(y) AVT o wartości 30 zł.
Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny i dokładny opis działania; model i schematy montażowe nie
są wymagane. Na rozwiązania czekamy do końca miesiąca podanego na okładce EdW (zadanie 4 - do 30 czerwca 1996).
Nadeszło lato. Wielu z nas używa rowe- nych). Urządzenie powinno być odporne na Na początek garść refleksji. Nadesła-
ru, bądz
jako środka komunikacji, bądz
próby sabotażu, np. wyjęcie baterii zasilają- liście wiele bardzo ciekawych pomysłów
w celach rekreacyjnych. Niektórzy mają dro- cej. i rozwiązań. Wprawdzie nie wszystkie
gie rowery górskie, kosztujące ponad 2000 Wyłączanie alarmu przez użytkownika można praktycznie zrealizować, ale liczy
(nowych) złotych. Radość jazdy rowerem za- musi odbywać się za pomocą jakiegoś klu- się ich oryginalność. Poza tym wszyscy
kłóca jednak obawa przez kradzieżą. Dlatego cza: dobrze ukrytego wyłącznika, toru pod- musimy się uczyć przez całe życie. Szcze-
tematem kolejnego zadania jest opracowa- czerwieni, nadajnika radiowego (CB 27MHz) góły można zawsze dopracować, ale naj-
nie sposobu zabezpieczenia roweru przed itp. ważniejszy jest pomysł. Dlatego już na
kradzieżą. Czujnik wywołujący alarm musi działać początku chcę pogratulować Wam ogrom-
Rozwiązania mogą być różne. Przede niezawodnie i być odporny na sabotaż - nie nej inwencji! Choć nie została przydzielo-
wszystkim, z racji profilu pisma, oczekujemy można np. zastosować zewnętrznego czujni- na główna nagroda, jednak sumaryczna pula
na rozwiązania  elektroniczne . Ale ponieważ ka, który nie będzie reagował po przecięciu nagród jest dużo wyższa niż zapowiadane
temat jest naprawdę poważny, gotowi jesteś- przewodów. Godny uwagi wydaje się czujnik 100 zł, dzięki czemu uda się uhonorować
my wspomnieć dla wspólnego pożytku także bezwładnościowy, w którym ruch i drgania kilka wyróżniających się rozwiązań i po-
o innych oryginalnych sposobach. wywołują alarm. Czujnik taki musi działać mysłów.
Wydaje nam się, że wysiłek powinien w różnych pozycjach - nie tylko przy usta- Stertę listów z rozwiązaniami podzieliłem
pójść w kierunku skonstruowania alarmu wieniu roweru w pionie, ale i przy nachyle- na kilka grup.
dz
więkowego, który przeraz
liwym, głośnym niu o pewien kąt. Najbardziej ucieszyły mnie listy zawierają-
sygnałem odstraszyłby złodzieja, próbujące- Jak zwykle preferować będziemy rozwią- ce analizę problemu oraz prezentację i oce-
go odjechać na cudzym rowerze. Mamy dziś zania możliwie proste, niezawodne i prak- nę kilku różnych rozwiązań. Analizę taką
na rynku tanie przetworniki piezoelektryczne, tyczne. Ale jeśli ktoś przyśle rozwiązanie przeprowadzili (kolejność alfabetyczna): To-
które przy zasilaniu napięciem zmiennym częściowe, obejmujące tylko pewien wycinek masz Chmura z Wrocławia, Maciej Cie-
o częstotliwości 3,5kHz i amplitudzie ok. problemu, również ma dużą szanse na nagro- chowski z Gdyni, Mirosław Drzewosz
30...50V zapewniają głośność ponad 100dB. dę, o ile tylko przedstawi jakąś oryginalną z Tomaszowa Lubelskiego, Jan Piegza
Do zasilania można użyć baterii alkalicznych ideę. Temat jest dość złożony, więc prawdo- z Siemianowic Śl. i Marcin Tomasik z Ra-
(9V lub  paluszków ), a napięcie zmienne podobnie dopiero wspólny wysiłek i połącze- szyna. Zacytuję fragmenty najobszerniejszej
można zwiększyć stosując cewkę lub trans- nie kilku pomysłów dadzą ostateczne rozwią- analizy dokonanej przez Mirosława Drzewo-
formator z niewielkim rdzeniem ferrytowym. zanie. A może warto połączyć intelekt i siły sza:
Membrana popularnego krajowego przetwor- kilku osób i nadesłać rozwiązanie zbiorowe? (...) Po głębszych przemyśleniach ustali-
nika PCA-100 ma średnicę 48mm i wyso- Pomysłodawcą dzisiejszego zadania jest łem następujące kierunki poszukiwania roz-
kość całkowitą około 7mm. nasz młody Czytelnik Radosław Kierner wiązań:
Przy konstruowaniu urządzenia alarmo- z Koluszek. I. Likwidacja przyczyny powodującej powsta-
wego należy wziąć pod uwagę kilka istotnych nie problemu
Rozwiązanie zadania nr 1
czynników. A.Metody zdroworozsądkowe: mówienie,
W stanie czuwania układ powinien pobie- Tematem zadania nr 1 było opracowanie pisanie i wyświetlanie filmów o szkodli-
rać jak najmniejszy prąd, najlepiej rzędu poje- systemu sterowania wentylatorem umiesz- wości palenia tytoniu
dynczych mikroamperów. Warto więc wyko- czonym w palarni. Ilość rozwiązań, jakie na- B.Metody nakazowe:
rzystać układy cyfrowe CMOS. Zapewni to płynęły do Redakcji przeszła wszelkie wyob- 1. Wydanie odpowiednich aktów pra-
długotrwałą pracę z jednej baterii. rażenia - pomysł chwycił! wnych
Obudowa powinna być szczelna i mocna, W Szkole Konstruktorów ja, Wasz in- 2. Wyszkolenie specjalnego personelu
żeby zapezpieczała układ przed deszczem struktor, będę się do Was zwracał po imieniu, do chwytania i osądzania (...)
i próbą uszkodzenia przez uderzenie (np. bez względu na wiek, choć wygląda na to, że 3. Zainstalowanie całego systemu ost-
hermetyczna puszka do instalacji elektrycz- niektórzy z Was są ode mnie starsi. rzegawczego
14 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/96
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
II.Likwidacja skutków
A.Metody nieenergetyczne:
1. Lokalizacja pomieszczeń dla palaczy
poza budynkami.
2. Zapewnienie naturalnej wentylacji.
B.Metody energetyczne:
1,2. Związane z faktem stwierdzenia dy-
mu
- czujniki dymu
- czujniki przejrzystości powietrza
- czujniki temperatury powietrza
- czujniki ruchu powietrza
- czujniki podczerwieni (z
ródła ciepła)
3. Metody związane z osobą palącą wy-
korzystujące różne czynniki:
- poruszenie kotary
- zmiana oświetlenia w pomieszcze-
niu
- ruch powietrza
- przecięcie bariery optycznej
- nacisk na podłoże
Rys. 1. Propozycja Roberta Szymaszka.
- zmiana natężenia dz
więku
- włączenie oświetlenia
- przemieszczenie osób wewnątrz
pomieszczenia - detektor ruchu wyklucza praktyczną przydatność rozwiązań. wał budowy takiego prostego urządzenia.
- zmiana temperatury w pomiesz- Po pierwsze wentylator nie zdąży usunąć dy- Jednakże oprócz Mirosława podobne wartoś-
czeniu mu w czasie pobytu palaczy i musi jeszcze ciowe pomysły przedstawiło kilku kolegów.
Do metod wymienionyhch w punkcie B1,2 pracować jakiś czas po ich wyjściu z palarni. Na przykład Robert Szymaszek z Biels-
proponuję zastosować  Detektor dymu A po drugie, w praktyce okazuje się, iż nie ka-Białej napisał:
(Elektronika Praktyczna (EP) 2/93 str. 38), zawsze ostatni wychodzący gasi światło, Mój projekt opiera się na założeniu, że pa-
wykazać się odrobiną pomysłowości i lekko więc wentylator i oświetlenie pozostawałyby lacze wchodząc do palarni zapalają światło,
przerobić  Detektor świtu (EP 4/93 str. 41), niekiedy włączone na całą noc (ponieważ bo zostało powiedziane, że tam nie ma okien.
problem dotyczy palarni w budynku Redak- A na pewno nie palą po ciemku. Ponieważ
 Wyłącznik okapu (EP 9/93 str. 13),  Czujkę
cji, wiemy jak to jest naprawdę). nie ma tam drzwi, odpada pomysł zastosowa-
podczerwieni (EP 5/93 str. 49). Do metod z
Dlatego optymalne byłoby zastosowanie nia wyłącznika krańcowego, odpada również
punktu B3 wystarczający może się okazać
układu czasowego sterowanego pojedyn- zastosowanie czujnika gazu, ponieważ układ
zwykły wyłącznik przymocowany do kotary
oraz wyłącznik krańcowy (...), trzeba zainsta- czym przyciskiem, który włączałby zarówno skomplikowałby się znacznie i niewielu mog-
lować barierę optyczną, może być także licz- oświetlenie, jak i wentylator. W wersji pros- łoby pozwolić sobie na taki wydatek.
nik (liczący osoby wchodzące i wychodzą- tej wyłączenie oświetlenia i wentylacji odby- W moim układzie włączenie światła powodu-
wałoby się jednocześnie, w wersji lepszej je uruchomienie wentylatora oraz, po zgasze-
ce) lub detektor ruchu oferowany przez AVT
światło gasłoby wcześniej, np. po 5 minu- niu światła, po upływie określonego czasu,
jako alarm samochodowy. (...) Trzeba równo-
tach, a wentylator pracowałby jeszcze przez wyłączenie tego wentylatora. (rys. 1)
legle z oświetleniem włączyć wentylator. Do-
czas potrzebny do wywietrzenia pomieszcze- Idea jest dobra, ale układ (i opis) zawiera-
datkowe modyfikacje tego pomysłu:
nia. Potrzebne są do tego najwyżej dwa tanie ją pewien błąd. Pokazane na rysunku 1 dołą-
a) należy zamontować wyłącznik główny od-
układy czasowe. Niestety nikt nie zapropono- czenie wyjścia bramki U2A do wejścia PI
cinający napięcie od pomieszczeń (np.
u woz
nego).
b) proponuję zrobić gustowną reklamę
z czerwonej pleksi podświetlaną neo-
nówkami włączaną wraz z oświetleniem
i wentylatorem.
c) do przedłużenia pracy wentylatora można
zastosować:
- minutnik EP 3/93 str. 43
- timer - Re 4/89 str. 29
- wyłącznik czasowy (radziecki) - bazar
Osobiście najbardziej popieram pomysł
z wentylatorem włączanym równolegle z oś-
wietleniem i wyłącznikiem głównym u woz
-
nego.
W liście przedstawiony był także system
oceny poszczególnych wariantów. Szczerze
mówiąc, Mirosław podał niemal wszystkie po-
mysły, jakie przewinęły się w nadesłanych
rozwiązaniach. Pomimo, że nie przysłał żad-
nego konkretnego schematu ideowego jest
jednym z nagrodzonych.
Rzeczywiście popierany przez niego po-
mysł sterowania wentylatora wyłącznikem
oświetlenia jest najbliższy ideału. Oczywiście
pod warunkiem zastosowania układu czaso-
wego zapewniającego pracę także po wyłą-
czeniu światła.
Kilku kolegów zaproponowało najprostsze
równolegle dołączenie wentylatora do obwo-
Rys. 2. Modyfikacja układu z rysunku 1.
du oświetlenia, ale brak układu czasowego
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/96 15
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
uniemożliwi pracę kostki U1, a poza tym rzystanie czujki wykonawczej podczerwieni przesuwających się obiektów - opisanego
błędnie założyłeś, że po zresetowaniu na wy- pasywnej (np. typu PIR LIS 180). Biorąc pod w EdW 2/96. Karol preferuje zastosowanie
jściach kostki U1 występują same jedynki - uwagę łatwość zakupu czujki zrezygnowałem w charakterze czujników mat naciskowych,
jest odwrotnie. Ale pomysł jest znakomity - po z ingerencji w jej schemat wewnętrzny sku- Daniel - barier podczerwieni aktywnej. Oba
drobnej modyfikacji (rys. 2) udałoby się zre- piając się na schemacie podłączenia wentyla- sposoby są dość kosztowne i trudne w re-
alizować wszystkie podane postulaty. tora do układu czujki potraktowanej jako alizacji, ale mogą być skuteczne.
W zmodyfikowanym układzie (rys. 2), po  czarna skrzynka . Samo rozwiązanie jest ta- Karol otrzymuje od nas upominek jako naj-
naciśnięciu przycisku oba przerzutniki zbudo- nie (koszt czujki 25 - 70zł), a całość można młodszy uczestnik konkursu.
wane z bramek NOR zostaną ustawione zmontować w ciągu 15 minut za pomocą Pozostali uczestnicy proponują różne wer-
i oba przekaz
niki zadziałają. Po zwolnieniu śrubokręta, nie używając nawet lutownicy. sje detektora dymu. Wentylator byłby włącza-
przycisku, na wejściu zerującym kostki U1 Tomasz zauważa, że wystarczy zastoso- ny po wykryciu odpowiedniego stężenia dy-
(reset) pojawi się stan niski i zacznie praco- wać czujnik mający regulację czasu podtrzy- mu.
wać oscylator. Po pewnym czasie na wyjściu mywania po pobudzeniu w granicach 1...20 Ciekawe rozwiązanie zaproponowali Woj-
Q10 pojawi się stan wysoki, który zresetuje sekund. Niestety, czas potrzebny na usunię- ciech Szczygielski z Parczewa oraz Mar-
(wyzeruje) przerzutnik z bramkami U2A, cie dymu z pomieszczenia o objętości rzę- cin Walkowicz z Ostrowca Świętokrzyskie-
U2B wyłączając tym samym przekaz
nik PK1, du 50m3 na pewno będzie dłuższy niż 20s, go. Rozwiązanie Marcina jest modyfikacją
a więc światło w pomieszczeniu. Po czasie dlatego konieczny jest albo układ czasowy, układu AVT-154 zamieszczonego swego
2, 4 lub 8-krotnie dłuższym, stan wysoki po- albo ingerencja w układ czujki. Niemniej jed- czasu w EP (zupełnie nie rozumiem dlacze-
jawi się też na wejściu zerującym przerzutni- nak Tomasz słusznie zauważył, że podane go we wzmacniaczu proponujesz użycie kos-
ka zbudowanego z bramek U2C i U2D, przez niego rozwiązanie przy równoległym tki NE5532).
a tym samym zostanie wyłączony przekaz
- połączeniu oświetlenia i wentylatora może A oto fragmenty listu Wojciecha Szczy-
nik PK2 i wentylator. Jeśli światło zgaśnie w pełni  zautomatyzować obsługę palarni. gielskiego:
w czasie, gdy w palarni jeszcze ktoś bę- Za rzeczowe podejście do sprawy również Opisany układ (rys. 3) po wykryciu progo-
dzie, wystarczy nacisnąć przycisk (który Tomasz otrzymuje nagrodę. wego stężenia dymu włącza wentylator na
z tego powodu powinien być podświetlany - Marcin Tomasik z Raszyna przeprowa- określony czas, po którego upływie automa-
stąd dioda LED). dził ciekawą analizę rozwiązań, ale na koniec tycznie go wyłącza. Układ składa się z czuj-
Także kilku innych kolegów zaproponowa- wyciągnął błędne wnioski i zdecydował się nika NAP-11A (opisany w EP 10/95), które-
ło rozwiązania wykorzystujące włączenie na fotoelektryczny czujnik dymu. Choć zapro- go rezystancja maleje wraz ze wzrostem stę-
światła w pomieszczeniu, ale ich rozwiąza- ponowane przez niego rozwiązanie nie ma żenia dymu w powietrzu. Element detekcyj-
nia oparte były na tranzystorach, dlatego żadnych szans realizacji, Marcin otrzymuje ny wymaga co jakiś czas czyszczenia gorą-
omówiłem rozwiązanie Roberta zrealizowane upominek za ciekawą analizę i pomysł wy- cym powietrzem wytwarzanym za pomocą
w sposób znacznie nowocześniejszy, korzystania światła spolaryzowanego. spirali grzewczej znajdującej się w jego obu-
z użyciem energooszczędnych układów cyf- Jan Piegza z Siemianowic Śl. proponuje dowie. Tak więc po wykryciu dymu spadek re-
rowych CMOS. Robert również otrzymuje na- użycie ultradz
więkowej czujki ruchu AVT- zystancji powoduje spadek napięcia podane-
grodę. 1077 opisanej w EP 8/95. Czujnik ultra- go na odwracające wejście US1A. W kon-
Tomasz Chmura z Wrocławia pisze: dz
więkowy wykrywa zaburzenie pola akus- sekwencji wzrost napięcia na wejściu kompa-
Przystępując do rozwiązania zadania nr 1 tycznego wywołane ruchem osób. Jest to roz- ratora spowoduje dzięki sprzężeniu zmienno-
kierowałem się tym, że rozwiązanie powinno wiązanie równorzędne z użyciem czujki pod- prądowemu, w skład którego wchodzą R8,
być proste, pewnie działające i tanie, gdyż czerwieni pasywnej, jednak nieco tańsze. Po- C7, R18, pojawienie się krótkiego impulsu na
czasopismo, w którym został ogłoszony kon- dobnie jak inni, Jan nie przewidział zastoso- wejściu przerzutnika monostabilnego zbudo-
kurs jest przeznaczone dla wszystkich, wania niezbędnego układu czasowego, po- wanego z bramek NOR US2A, US2B, dzięki
a więc również dla początkujących elektroni- myślał jednak, że czujnik może jednocześnie niemu przerzutnik zostanie wyzwolony na
ków-hobbystów. włączać oświetlenie. Jego prosty projekt rów- czas określony rezystancją P1 i poprzez
Po chwili namysłu i rozważeniu warun- nież zasługuje na wyróżnienie. tranzystor T2 zostanie uruchomiony przekaz
-
ków zadania wpadłem na bardzo prosty spo- Podobną ideę zaproponował Mariusz Bak nik włączający wentylator. Sensor S1 wyma-
sób rozwiązania przedstawionego problemu z Zabrza. ga okresowego czyszczenia, w związku
wykorzystując gotowe urządzenie powszech- Natomiast Karol Buczkowski z Mila- z czym w układzie zastosowano prosty ti-
nie dostępne w handlu, oferowane nawet na nówka i Daniel Zyner z Jeleniej Góry pro- mer składający się z układu US3, który co
łamach Waszego pisma. Chodzi mi o wyko- ponują wykorzystanie detektora - licznika ok. 30min. wytwarza impuls, który przez
Rys. 3. Propozycja Wojciecha Szczygielskiego.
16 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/96
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Wszystkie pozostałe rozwiązania dotyczą A teraz pora poznęcać się nad rozwiąza-
zastosowania fotoelektrycznego detektora niem z rys. 5. Sama idea jest ciekawa, na pa-
dymu wykorzystującego z
ródło światła i fo- pierze wszystko wygląda dobrze, ale trzeba
toelement. Według autorów pojawienie się mieć świadomość, że układ musiałby zare-
dymu osłabi strumień świetlny, co w konsek- agować na bardzo niewielką zmianę oświet-
wencji spowoduje reakcję układu. Ale jeden lenia, co w praktyce jest bardzo trudne do
z Czytelników, Artur Moszczyński z Wa- zrealizowania.  Autorzy rozwiązania niemal
dowic, ma inną ciekawą propozycję - wyko- jednogłośnie proponują umieszczenie ele-
rzystanie odbicia światła od białego dymu pa- mentów na dwóch końcach rurki o długości
pierosowego. kilku centymetrów, choć niektórzy proponują
Układy fotoelektrycznego czujnika dymu odległość rzędu metra, a inni twierdzą, że
omawiam na końcu, bowiem są one trudne optymalna odległość LED - fotoelement wy-
Rys. 4. Modyfikacja układu
do zrobienia i wyregulowania, a ponadto nosi kilka metrów. Jak by nie było, diodę
z rysunku 3
nie zapewniają niezawodnej reakcji układu. świecącą i fotoelement należy skutecznie
Kilkudziesięciu Czytelników przysłało odizolować od światła zewnętrznego, żeby
przerysowany z jakiejś książki lub czasopis- zmiany oświetlenia rzędu 20%, wynikające
sprzężenie zmiennoprądowe wyzwala na ok.
ma schemat ideowy prostego czujnika dymu choćby ze zmian napięcia sieci, nie wpływały
1min przerzutnik monostabilny, który steruje
tranzystorem T1 włączając za jego pośred- wykorzystujący diodę LED (lub żarówkę) na działanie urządzenia. Ale jednocześnie
i fotorezystor. Niektórzy twierdzili, że układ należy zapewnić dobry dostęp dymu, czyli
nictwem spiralę grzejnika. Dioda Zenera D2
pracuje niezawodnie. Jeden kolega z Poz- w proponowanej rurce muszą być liczne ot-
utrzymuje wymagane przez grzejnik napięcie
ok 5,5V. W czasie normalnej pracy na grzał- nania przysłał nawet model wykonany według wory. Przecież z upływem czasu we wnętrzu
takiego  klasycznego , ale niezbyt funkcjonal- rurki, a więc i na fotoelemencie będzie
ce utrzymywane jest niewielkie napięcie za
nego schematu. Schemat (z drobnymi różni- osiadał dym i kurz. Zmniejszy to znacznie
pomocą R1, dzięki czemu powietrze szybciej
przepływa przez sensor. (...) Ponieważ zasto- cami) wyglądał mniej więcej tak, jak na ry- czułość fotoelementu. Żeby układ działał po-
sunku 5. prawnie należałoby więc ustawić próg przełą-
sowano zasilanie pojedynczym napięciem,
Kochani, nie przysyłajcie jako własnych czania z pewnym zapasem, co jednak do-
niezbędne okazały się rezystory R4 i R6,
opracowań takich  zerżniętych schematów. prowadziłoby do sytuacji, że wentylator włą-
które polaryzują wejście nieodwracające
Jeśli korzystacie z cudzego schematu, na- czy się dopiero, gdy stężenie dymu będzie
US1A połową napięcia zasilającego.
piszcie to! Nie oszukujcie siebie i nas! Takie ogromne. W warunkach zadania nie było po-
Układ zaproponowany przez Wojciecha
uczciwe przedstawienie sprawy nie pozbawia wiedziane, że w sporej palarni o powierzch-
zawiera kilka błędów, co zresztą wskazuje na
samodzielne opracowanie. Za tę samodziel- Was szans na nagrodę! Nie oczekuję od Was ni ponad 20m2 jednocześnie palić będzie
ność Wojciech otrzymuje nagrodę. Przy reali- genialnych pomysłów dopieszczonych kompania żołnierzy. Tymczasem jeden pa-
zacji układu należałoby jednak zmienić obwo- w każdym szczególe - zauważcie, że na- lacz (a nawet kilku) nie ma szans uruchomić
dy grzejnika, bowiem z tego co wiem, wyma- grody otrzymują ci, którzy korzystali z litera- takiego urządzenia, no chyba, że będzie
gany prąd grzejnika wynosi 170mA i zasto- tury, oraz ci, którzy popełnili błędy. Z drugiej dmuchał wprost na czujnik.
strony, celowo pominąłem w miarę popra- Jak więc skutecznie wyeliminować wpływ
sowanie rezystora R17 o wartości 300W
i diody D2 nie rokuje szans powodzenia. Po- wne rozwiązania, których autorzy nie przy- oświetlenia zewnętrznego? I czy uda się za-
znali się do korzystania z literatury. pewnić stabilny strumień świetlny? Żaden
nadto korzystniejsze byłoby wyeliminowanie
Nie myślcie, że jeśli otrzymam czterdzieś- z zaproponowanych sposobów tego nie
sprzężenia zmiennoprądowego przez C7
i zastosowanie zamiast przerzutnika mono- ci niemal identycznych, różniących się drob- gwarantuje.
nymi szczegółami rozwiązań, to uwierzę, że Po drugie układ scalony - wzmacniacz
stabilnego z bramkami US2A, US2B układu
każdy opracował to samodzielnie. Tym razem operacyjny - pracuje jako najprostszy kompa-
pokazanego na rysunku 4. Zapewni to ciągłą
nie podam nazwisk  konstruktorów , którzy rator i nie zawiera żadnych elementów wpro-
pracę przez cały czas występowania dymu.
przysłali takie przerysowane schematy, ale wadzających histerezę. Nawet jeśli układ
A dzięki obecności RC także podczas fazy
na przyszłość piszcie skąd wzięliście ideę ustawiany był na progu działania, napływają-
czyszczenia czujnika.
Ciekawy, choć nierealny w praktyce spo- i co zmieniliście w oryginalnym schemacie. cy pasmami dym powodowałby chwilowe
sób sterowania wentylatorem proponuje To- Natomiast jeśli ja opisując rozwiązania nie działanie i zwalnianie przekaz
nika. Tego nie
zauważę, a Wy wytropicie, że jakiś schemat wytrzyma ani przekaz
nik, ani silnik wentylato-
masz Kos z Rudy Śląskiej. Według niego
układ czujnika mógłby reagować na charakte- jest bezczelnie  zerżnięty , to napiszcie ra, nie mówiąc już o palaczach. Wzmac-
o tym - będziemy wspólnie walczyć z nie- niacz powinien więc być wyposażony w ob-
rystyczny dz
więk zapalanej zapalniczki lub
uczciwością. wód histerezy o regulowanej wielkości. Bez
zapałek. Tomek proponuje wykorzystanie kitu
AVT-1078, nie zapomina też o układzie cza-
sowym. Za tę ideę oraz za pomysł z barierą
podczerwieni otrzymuje upominek.
Upominek otrzymuje także 14-letni Michał
Rokitański z Buska Zdroju za pomysł wyko-
rzystania termistora umieszczonego przy po-
pielniczce.
Jarosław Górnicki z Opola proponuje
wykorzystanie fabrycznego czujnika dymu
z instalacji ppoż.
Z kolei Tomasz Frydek z Opola otrzy-
ma upominek za ideę wykorzystania zmiany
przewodnictwa ciepła w powietrzu zawiera-
jącym zwiększoną ilość dwutlenku węgla.
Układ Tomka jest niedopracowany, jego wa-
dą jest brak izolacji galwanicznej od sieci
energetycznej, ponadto układ taki musiałby
być bardzo czuły, żeby włączyć wentylator,
zanim obecni w pomieszczeniu uduszą się
z braku tlenu. Natomiast świetnym pomys-
łem jest zastosowanie układu mostkowego
i porównywanie rezystancji dwóch jednako-
wych gałęzi, z których jedna wystawiona
Rys. 5. Schemat prawdopodobnie "ściągnięty" z... (?)
jest na działanie dymu.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/96 17
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Rys. 6. Propozycja Jarosława Górnickiego
histerezy i układu czasowego proponowane cego z innych z
ródeł, zastosowano modula- może zajrzeć do EP 2/93 str. 38, gdzie przed-
urządzenie nie może poprawnie działać. cję wiązki promieniowania podczerwonego. stawiono starannie opracowane rozwiązanie
Pierwotny układ został zaprojektowany Jak z
ródło promieniowania zastosowano dio- francuskie. Zastosowano tam właśnie sygnał
przez beznadziejnego teoretyka, co niezbicie dę D1 zasilaną impulsowo z częstotliwością impulsowy, a do tego dwa jednakowe foto-
udowadnia zastosowanie potencjometru 2,5kHz przez multiwibrator, w którym pracu- elementy odbiorcze. Działanie układu wywo-
w obwodzie diody LED - każdy praktyk wy- ją tranzystory T1 i T2. Rezystor R4 służy do łuje tam nie sama zmiana natężenia promie-
rzuci natychmiast potencjometr z obwodu regulacji intensywności świecenia diody. Ele- niowania, ale różnica między sygnałami po-
diody świecącej i umieści w obwodzie mentem światłoczułym odbiornika jest foto- chodzącymi z obu fotoelementów. Dopiero
wejściowym układu scalonego, najprawdopo- tranzystor T1, wstępnie wzmacniający syg- takie rozwiązanie pozwala uniezależnić się
dobniej zamiast rezystora R3 w szereg z nał. Napięcie zmienne z kolektora T1 przez od wahań oświetlenia zewnętrznego i wpły-
fotoelementem. Muszę tu jednak wspomnieć, kondensator C1 steruje dwustopniowym wu kurzu.
że wśród licznych rozwiązań wykorzystują- wzmacniaczem z tranzystorami T2 i T3. W końcowych refleksjach chciałbym
cych podaną zasadę, znalazło się też kilka Wzmacniacz jest objęty ujemnym sprzęże- zwrócić uwagę, jak wiele różnorodnych czyn-
opracowań samodzielnych i w żadnym niem zwrotnym. Obwód sprzężenia tworzy ników należało uwzględnić w tym, wydawa-
z nich nie pojawił się potencjometr w obwo- filtr typu  podwójne T . łoby się, prostym temacie. Oczywiście, nie
dzie diody LED, a jedynie w obwodzie foto- Przesłonięcie drogi wiązki promieniowania sposób uniknąć błędów - w praktyce za-
elementu. spowoduje zwolnienie przekaz
nika i zmianę wsze do ostatecznego rozwiązania dochodzi
Fakt, że tak mocno  przyczepiłem się do stanu jego styków. się po kilku (nieudanych) próbach. Dlatego
wad przedstawionego układu nie oznacza, że Oczywiście z podanych wcześniej wzglę- wszystkim, którzy przedstawili własne, orygi-
idea jest błędna. Wprost przeciwnie - chcę dów układ Jarka w przedstawionej postaci nalne rozwiązania, niezależnie od zaprezen-
tylko pokazać, że nie warto bezmyślnie ko- nie będzie poprawnie pracować, jednak za- towanego poziomu technicznego, należą się
piować bezużytecznych rozwiązań. sada impulsowej modulacji natężenia wiązki ogromne gratulacje!
Natomiast idea fotoelektryczna jest słusz- jest znakomita i po przerobieniu układu ro- Co prawda nagroda główna nie została
na. Dlatego upominki otrzymują Daniel Fru- kuje szanse powodzenia. przyznana, ale skromniejsze nagrody otrzy-
żyński z A
ężan, jedyny który wprost zapro- Koledzy Jan Maciążek z Nałęczowa, A
u- mują koledzy (w kolejności alfabetycznej):
ponował użycie wzmacniacza różnicowego kasz Wójcicki z Radomia i Artur Szulińs- Tomasz Chmura,
i komparatora z histerezą, oraz Krzysztof ki z Płońska przysłali schematy prostych Mirosław Drzewosz,
Poradowski z Bobrowa, który jako jedyny układów fotoelektrycznych, które co prawda Jarosław Górnicki,
zauważył problem osadzania się sadzy i dy- nie mają szans działać, ale w swych rozwią- Wojciech Szczygielski,
mu na fotoelemencie. Krzysztof zapropono- zaniach nie zapomnieli o układach czaso- Robert Szymaszek.
wał ponadto ciekawą ideę czujnika dymu po- wych (opóz
niających wyłączenie), zrealizo- Natomiast upominki ufundowane przez
legającą na zastosowaniu kondensatora po- wanych z użyciem liczników cyfrowych. Redaktora Naczelnego otrzymują:
wietrznego naładowanego do napięcia kilku- Na koniec wspomnę jeszcze kilku Kole- Karol Buczkowski,
set woltów. Pojawienie się dymu między gów, którzy proponując nie gwarantujące Maciej Ciechowski,
okładkami takiego kondensatora miałoby sukcesu opisane wyżej pomysły, wyróżnili się Daniel Frużyński,
ułatwiać jonizację i powodować przepływ jakimiś ciekawymi szczegółami własnego po- Tomasz Frydek,
niewielkiego prądu. Przypuszczam, że efekt mysłu: Tomasz Bugno oraz Mirosław Woj- Tomasz Kos,
jonizacji byłby zbyt mały, ale pomysł jest god- tuszewski z Miłocina, Rafał Karbownik Jan Piegza,
ny odnotowania. z Bełchatowa, Radosław Kierner z Kolu- Krzysztof Poradowski,
Ponadto nagrodę otrzymuje wymieniony szek, A
ukasz Kowalski z Kielc, Krzysztof Michał Rokitański,
już Jarosław Górnicki z Opola. Oto frag- Kudłacik z Bielska-Białej, Hubert Kujawski Marcin Tomasik.
menty jego listu: z Kurzętnika, Paweł Rohde z Poznania, Ma- Pozostałym uczestnikom dziękuję za listy
Układ z rysunku 6 pracuje w zakresie ciej Sochaczewski z Chełmców, Piotr Susz- i życzę sukcesów w następnych zadaniach
promieniowania podczerwonego. ko z Lęborka, Tomasz Śliwiak z Wrocławia, konstrukcyjnych.
Aby uniezależnić działanie układu od war- Michał Zajączkowski z Wrocławia.
Wasz instruktor
tości i zmian oświetlenia zewnętrznego oraz Kto chciałby zobaczyć, jak rozwiązano
Piotr Górecki
promieniowania podczerwonego pochodzą- sprawę fotoelektrycznego czujnika dymu,
18 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/96